శిగాలూగుతున్న పల్లె వైభవం ‘బర్కతి’

‘కథ రాయాలంటే బోలెడంత మానసిక సంఘర్షణ జరగాలి, విషయ పరిశోధన జరగాలి, ఏం చెప్తున్నామో ఎలా చెప్తున్నామో ప్రణాళికాబద్ధమైన కూర్పు కావాలి, కథ తనని తాను చెక్కుకోవాలి, చివరలో పాఠకుడు ఏదైనా గొప్ప ఉద్వేగానికి గురికావాలి… అప్పుడే అది గొప్ప కథ అవుతుంది.’ అని నమ్మేవాడిని సాగర్ల సత్తయ్య రాసిన ఈ బర్కతి కథలు చదివే ముందు వరకూ…

ఈ పుస్తకం పరిచయం సారంగ ఛానెల్ లో చూడండి: సాగర్ల సత్తయ్య కథలు: బర్కతి గురించి గౌతమ్ లింగా

అవేమీ అక్కర్లేదు మనందరి బతుకులు మొదలైనట్టు చాలా మాములుగా కూడా ఒక కథని మొదలు పెట్టొచ్చు, ఊర్లల్లో మాట్లాడుకునే మామూలు మాటలతో కూడా కతలు అల్లొచ్చు అని నన్ను నమ్మించిన కథలు ఇవి. కూర తాలింపు వేసి కాలేమాకు కోసం చెట్టు దగ్గరకొచ్చిన ఆడబిడ్డలు చెప్పుకునే నాలుగైదు మాటలు ఒక్కోసారి కథని ఉడికిస్తాయి. డెబ్బైఏళ్లొచ్చాక బొడ్రాయి అరుగులమీద కూర్చున్న పెద్దమనిషి వినబడీ వినబడక వినే ఆ రెండుమాటలూ కథని వినిపిస్తాయి. ఒక్కగుక్క సారా తాగి పెండ్లాన్ని రెండు మాటలంటే పొద్దున్నే ఓ కొత్త కథ పంచాయితీ గద్దెనెక్కి కూర్చుంటుంది. ఇవన్నీ పల్లె ‘బతుకులు’ వీటికి ఒత్తులుండవు, ఎత్తుపల్లాలుండవు, గాలివాటుకు అలా సాఫీగా ఎగురుతుంటాయి. ఏ ఎండిన కర్రపుల్లకైనా చిక్కుకుందా? కథై రెపరెపలాడుతుంది.

సాగర్ల సత్తయ్య రాసి అచ్చేసినవి అసలు కథలే కావు. ఇవి నేను రాసాను అని ఆయనంటే ఒప్పుకునేదే లేదు. ఎందుకంటే మనం పల్లెల్లో పుట్టి పెరిగి ఉంటే మన ఇంట్లోనో ఇంటిబయటో ఇలాంటివి ఖచ్చితంగా చూసే ఉంటాం. ఇప్పటికీ అప్పటోళ్లు నలుగురు ఏ పట్నంలోనో కలిసి పల్లె గురించి మాట్లాడుకుంటే ఇలాంటివే మాట్లాడుకుంటారు. సత్తయ్య కూడా ఆ మాటల్నే కథలు చేసాడు. ఎందుకంటే ఆయనకూడా వట్టిమర్తి మట్టిలో పుట్టినవాడే. నల్లగొండ బతుకు చిత్రాన్ని ఒంటికి పులుముకుని పెరిగినవాడే. అందుకే ఇలాంటి మట్టిచాటు మనుషుల్ని అక్షరాలుగా మలచగలిగాడు. ఇందులో చాలా కథలు ఏ ఇంట్లోనో ఉదయం అన్నపేళకి గొడ్లన్నీ మేతకెళ్లాక మొదలవుతాయి. సాయంత్రం మళ్ళీ అవి తిరిగొచ్చేసరికి పూర్తవుతాయి. కథ బ్రతుకుని దాటనప్పుడు అవి సాధారణంగానే ఉంటుంది.

ఈ పుస్తకం చదవడం చాలా సులభం. త్వరగా పూర్తి చేయొచ్చు కూడా కానీ అసలైన కష్టం ఏంటంటే ఒక కథని దాటి ఇంకో కథలోకి వెళ్లడం. ముందు చదివిన కథ పల్లెలోకి అమాంతం లాక్కెళ్లి పారే ఏటి పక్కనో. కచ్చీరు గాడ గూడిన పెద్దమనుషుల దగ్గరో. శిగాలూగుతున్న శివసత్తుల ముందో వదిలేస్తుంది వాటిని తప్పించుకొని రావడం అమ్మ ఒళ్ళోంచి అర్దాంతరంగా లేవడం లాంటిది. అంత సులభం కాదు. ఒక కథ చదివాక చాలాసేపు ఆలోచనల్లో ఏటో వెళ్ళిపోతాం. ఎటో కాదు పల్లెల్లోకే.. చదివే ప్రతీ పాఠకుడూ ఒక్కో పల్లెని కలగంటాడు. పల్లెలు ఇంకా మన కలల్లో సజీవంగానే ఉన్నాయి.

ఈ కథల్లో పాఠకుడి ఉద్విగ్నత కోసం అర్దాంతరంగా ఎవ్వరూ చనిపోరు. కులాలు మతాలు కర్రలు పట్టుకొని కొట్టుకోవు. బడికెళ్లే ఆడబిడ్డలు పొద్దున్నే లేచి ప్రేమకథలు చెప్పరు. అర్ధరాత్రి రెండింటికి మనుషులు శవాలవ్వరు. విచిత్రంగా మనుషులందరూ చాలా సాధారణంగా మాట్లాడతారు. కథల్లో ఇమడని బ్రతుకులన్నీ వచ్చి నులకమంచం వేసుకొని కూర్చుంటాయి. సరిత లాంటి అంజయ్య బిడ్డలు ఇప్పటికీ పెళ్లి డప్పులమీద కన్నీటి సప్పుళ్లు చేస్తున్నారు. పరిష్కారాలు పుస్తకాల్ని దాటి పల్లె మస్తకాల్లోకి రావాలేమో?

ముత్యాలమ్మ గుడి ముందు గజ్జెల లాగు గట్టి, పూసల కుల్ల, బండారు బొట్టు, వీర గోలలతో రుద్రాక్షలతో ఊరు పూనకమూగుతుంటే పులకరించని మనసుంటుందా?తల్లి పార్వతికి మొగడు శంకరునికీ పదివేల షణార్ధులు పలుకుతుంటే చిందులెయ్యని తనువుంటుందా? రెండుచేతుల పబ్బతిబట్టి గద్దెకుమొక్కుతున్న చేతిగాజుల సప్పుళ్ళని మరచిపోతే మనకు బ్రతుకుంటుందా ? ఇవన్నీ కులం మతం వర్ణం వర్గం తెలియని అమాయకపు పల్లెటూర్లు అందర్నీ అత్తా మామ అన్నా వదినా అని పిలిచే స్వచ్ఛమైన నోర్ల గుండా పలికించే ప్రేమ పాటలు. మనుషుల్ని చూసినప్పుడు అప్రయత్నంగా కురిసే చిరునవ్వులే వీటికి పల్లవులు చరణాలు. నిన్ను నన్నూ కలిపి కుట్టే అందమైన సంగీతం ఇది. ఈ పాటలు వింటూ నిలబడే ఏదో తెలియని నిద్రలోకి జారిపోతాం. కొమురెల్లి మల్లన్న కొరివీరన్న కొండగట్టు అంజన్న పోలేరమ్మ గట్టు మైసమ్మ ఏడుపాయల దుర్గమ్మ పిలిస్తే మళ్ళీ సంవత్సరానికో రెండేళ్లకో ఉత్సవమై మేల్కొంటాం. ఇలాగే తరతరాలుగా మనుషులు విడిపూలు అవ్వకుండా ఊర్లు కలిపి కుడుతున్నాయి. ఒంటరి బ్రతుకుల్ని పూలమాలలు చేస్తున్నాయి. అందుకే మనమింకా మనిషి వాసనొస్తున్నాం.

ఈ కథలు ‘అనగనగా’ అంటూ మొదలవ్వవు. చిట్యాల పత్తిమిల్లు ముందు చిటాలున పగిలిన పత్తికాయంటి రైతు గుండె చప్పుళ్లతో మొదలవుతాయి. మిరపనారు లాంటి బాల్యాలు బడి మడిలో నాటుకోకుండానే వడిలిపోతుంటే ఆ పసిపాదాల కన్నీళ్లతో మొదలవుతాయి. బోర్లనుంచి అప్పులు కురుస్తుంటే చెలకల్లో మొలకలవ్వని విధవ విత్తనాల తలరాతల్లో మొదలవుతాయి. అందుకే ఇవి ఎప్పటికీ కథలు కావు, వ్యధలు.

నల్లగొండ చుట్టుపక్కనో నార్కట్పల్లి పల్లెల్లోనో ఇంకా కుమ్మరివాముని ఇడిసిపెట్టని లక్ష్మయ్యలు ఉన్నారు. “చేస్తున్న పని ఇష్టమైనప్పుడే మనిషి ఆనందంగా ఉండగలడు” అని చెప్పడంకూడా రాని మనుషులు తలొంచుకొని పనిచేసుకుంటూ పోతున్నారు. వాళ్ళని చూస్తూ మాటలు మనం వెతుక్కోవడమే కానీ వాళ్ళేమీ చెప్పరు. ఎందుకంటే వాళ్ళు మాటల మనుషులు కారు. ఇలాంటి మనుషుల కథలన్నీ సత్తయ్య ఒక్క దగ్గర చేర్చాడు. ఇక్కడి వస్తువైవిద్యం విస్తారమైన పల్లె బతుకులకి నిదర్శనం. తలకిగట్టిన రుమాలు, రుమాలు లోపట సగం కాలిన చుట్ట, దండ కడెం, ముంజేతి కంకణాలు, కొంకనపోగు, జకముక సంచి, గోరుగాలు, చిమ్మట వీటిని ఎవరు పుస్తకాల్లోకి తీసుకొస్తారు? ఇంతగొప్ప పల్లె వైచిత్రిని ఏ కళాకారుడు అందంగా చిత్రిస్తాడు? కళ్ళకు కట్టినట్టు ఉన్నది ఉన్నట్టు గొల్లకురుమల బతుకుల నుంచీ శారద కాండ్లు, పిచ్చకుంట్లు, బుడిగె జంగాలు, పొడబోతులోళ్ళు వీళ్లందరినీ ఏ కాగితాలు గుండెలమీద దాచుకోగలవు? ఇంటిముందు దర్పంగా నిలబడ్డ దుడ్డుకర్రని మన ఇంటి లక్ష్మి అనగలిగిన నిన్నటి తరాన్ని ఎవరు కథలుగా చెప్పగలరు? సత్తయ్య ఒక్కడే పట్టుబట్టి పల్లె అరుగులమీద మనతో ఈ కథల్ని మళ్ళీ ఓనమాలు గా దిద్దించాడు. నిజానికి ఇది మన చరిత్ర గవర్నమెంటు ఆఫీసు గోడలమీద అందంగా చిత్రించబడి మనల్ని వెక్కిరిస్తున్న మన కథలు ఇవి. మనం సౌకర్యంగా మర్చిపోయిన మన పదాలు ఎన్నో ఎదురొస్తాయి కథా వీధుల్లో.

ఇవి విడివిడిగా ఒక్కో కథగా కనిపిస్తున్నా నిజానికి ఇందులో ఒక్కో కథా ఒక్కో జీవితం. ఇవన్నీ కలిపి జీవితాలు అల్లుకున్న ఊరు. బర్కతి ఒక మంచి పల్లెకి నమూనా. ఇక్కడ నవ్వులుంటాయి. పెద్దల పరాశికాలుంటాయి. బోనమాడుతున్న పెద్దమ్మలుంటారు. బిడ్డ పెండ్లి చేయలేక తలలు పట్టుకున్న తండ్రులుంటారు. కొడుకు కూలిపోతే గుండెలదిరేలా ఏడ్చే అమ్మలుంటారు. దళారీల గరళపు మాటలకు ఆస్తిని అస్తిత్వాన్ని అమ్ముకున్న అన్నలుంటారు. చివరకి ఊరంత బర్కతి ఎన్నో జ్ఞాపకాలని దాటించి ఒక్క చిరునవ్వుని మిగుల్చుతుంది.

నాకు ఈ కథలు చదువుతుంటే సమాజానికి సత్తయ్య దృడంగా ఎంతో చెప్పాలనుకుంటున్నాడు అనిపించింది. నల్లబోర్డు మీద నాలుగు మంచిమాటలు రాసి మనతో చదివించాలనుకుంటున్నాడు. ఎంతో కొంత సమాజానికి తిరిగి ఇవ్వడానికి తపన పడుతున్నాడు అనిపించింది.

ఈ కథలన్నీ చదివాక ఆస్వాదించాక. అనుభవించాక పల్లెమీద ప్రేమ పెరుగుతుంది. సత్తయ్య గారిమీద గౌరవం పెరుగుతుంది.

*