మౌన రాగం

అనివార్య కారణాల వలన అమ్మ ఇండియాలో వుండిపోయారు. అమ్మతోపాటే నా మనసూ నన్ను వదిలి అక్కడే వుండిపోయింది. కరోనా కారణంగా ఏప్రిల్ నెలలో వంటమనిషి స్వచ్చందంగా పని మానేసి నా మనసు అల్లకల్లోలం చేసేసింది. అమ్మకు ముద్ద వండే మనిషి మళ్ళీ కుదిరే వరకూ నా గొంతులో ముద్ద దిగలేదు. నా తపనకు చలించిన అమ్మ “ఈ ముసలిప్రాణం కోసం ఒక వంట మనిషి, ఒక పని మనిషి, నెలనెలా రేషను, తోడుగా మరో కుటుంబం… ఇన్ని ఖర్చులు అవసరమా… నన్ను ఏదయినా వృద్దాశ్రమంలో చేర్చేయి” అన్నారు. శరీరంపై దెబ్బల దుఖాఃన్ని  భరించటం సుళువే కాని మనసుపై మాటలు చేసే గాయాన్ని మోయటం కష్టం. నా వైవాహిక జీవితంలో మాటలు మనసును కోసిన సందర్భాలెన్నో. అయితే అమ్మ మాటలు అవేవీ కలిగించనంత అలజడిని రేపాయి. ముందే డెమెన్షియాతో బాధపడుతున్న అమ్మ నోటంట ఆ వాక్యాలు నన్ను నిలువునా కుదిపేశాయి. అమ్మను వృద్ధాశ్రమంలో ఊహించేకొద్దీ మనసు అతలాకుతలమై కన్నీటి ప్రవాహమై కరిగింది. నిద్ర పట్టని ఆ రాత్రి కలిగిన పిచ్చి పిచ్చి ఆలోచనలే ఈ కథ ఆవిర్భావానికి మూలం.

పడక కుర్చీలో వెనక్కి వాలి పసిపిల్ల నిద్రకు జోగుతున్నట్టుగా కునికిపాట్లు పడుతున్న మణమ్మ ఏదో గుర్తుకొచ్చినట్టు నడుం గబుక్కున నిటారుగా చేసి అప్రమత్తమయ్యింది. ఏదో విలువైన వస్తువు పోగొట్టుకున్నట్టుగా తన కాళ్ళ పక్కన రెండు వైపులా చూసింది. కలవరపాటుగా గది మొత్తం కలయచూసింది.

దిగులు వేసింది.

బ్రూనో జాడలేమీ లేవు. బ్రూనో మళ్ళీ వీధిలోకి పారిపోయి వుంటాడు.

రోజుకు ఎన్నిసార్లు పారిపోతాడో… తానెన్ని సార్లు వెతికి పట్టుకోవాలో…

రాణిని తోడు రమ్మన్నప్పుడల్లా గొడవే… అయినా సరే తనకు తప్పదు…

ఛ… మాగన్నుగా కునుకు పట్టేసింది.

వెధవ పారిపోయి ఎంతసేపయ్యిందో… వాడికి ఈపాటికి ఆకలి వేస్తుండాలి.

మణమ్మ పక్కనే నేల మీద వున్న చేతి కర్ర అందుకుని కష్టపడి లేచింది. చెప్పుల కోసం గోడవారా చూసింది.

చెప్పులు కనిపించాయి. వాటి పక్కనే చెక్కబల్ల వుంది.

ఫరవాలేదు కూర్చుని చెప్పులు వేసుకోవచ్చు. నెమ్మదిగా నాలుగడుగులు నడిచి వెళ్ళి బల్ల పైన కూర్చుంది.

చేతికర్రతో చెప్పులను కాళ్ళ ముందుకు లాక్కుంది. ముందు ఎడం కాలికి చెప్పు తొడుక్కుంది. చాలా కష్టంగా ఎక్కింది. కుడి చెప్పేమీ తీసిపోలేదు. అంతకన్నా ఎక్కువే బాధపెట్టింది మణమ్మను.

చెప్పులు ఈ మధ్య తనను చాలా కష్టపెడుతున్నాయి. తన ముసలితనాన్ని వెక్కిరిస్తున్నాయి.

తను చెప్పులు వేసుకోవటానికి కష్టపడటం, తన చాతకానితనం ఎవరూ చూడలేదు కదా. చుట్టూ పరికించి చూసింది మణమ్మ.

ఎవరూ లేరు. హమ్మయ్య తనను ఎవరూ చూడలేదు.

చేతికర్ర సాయంతో రూము దాటి బయటకు వచ్చింది.

చాలా పొడవుగా పెద్దగా వుంది హాలు. మణమ్మకు ఒక్క క్షణం అగమ్యగోచరంగా అనిపించింది. ఎక్కడ వున్నదీ అర్ధం కాలేదు. మణమ్మ తిరణాలలో తప్పిపోయిన పసిపిల్లలా బితుకు బితుకుమంటూ చుట్టూ కలయ చూసింది.

రాణి ఫర్నిచర్ మొత్తం అటు ఇటు మార్చినట్టుంది. రాణి ఇంటిని ఎప్పుడూ ఒకేలా ఉంచదు. అందుకే కామోసు ఇల్లంతా కొత్తగా అనిపిస్తోంది. అయినా కూడా సుపరిచితంగానే వుంది. కొంచం దూరంలో అటు తిరిగి కుర్చీలో కూర్చుని మొహం పుస్తకంలో దూర్చేసి రాణి ఏదో చదువుకుంటున్నట్టుంది.

“అమ్మాయ్ రాణీ, మళ్ళీ బ్రూనోగాడు పారిపోయాడే… కాస్త సాయం రామ్మా. ఆ వీధి చివర దాకా వెళ్ళి వద్దాము…”

కుర్చీలో కూర్చుని పుస్తకం చదువుకుంటున్న సారా ఇటు తిరిగింది.

తేరిపార మణమ్మ వంక చూసింది.

మళ్ళీ ఎడం కాలి చెప్పు కుడి కాలికి, కుడి కాలి చెప్పు ఎడం కాలికి తొడుక్కుంది మణమ్మ. సారా నిట్టూర్చింది.

ఈ వృద్దాప్యమూ, మతిమరుపు రేపు తనకూ తప్పవేమో…

“నేను రాణిని కాదoడీ… నా పేరు సారా. మీ కేర్ టేకర్ ను. ఇది మణినిలయం కాదు… వృద్ధ సేవాశ్రమం. ఇక్కడ మీ పెట్ డాగ్ బ్రూనో లేడు…” చాలా మృదువుగా స్పష్టంగా చెప్పింది సారా.

మణమ్మ అక్కడ చేరి వారం అవుతోంది.

ఈ వారంలో కనీసం యాభయ్ సార్లయినా బ్రూనో పారిపోయాడని వెతకాలని సారాకి చెప్పి వుంటుంది.

ఈ రోజు ప్రొద్దుటి నుండీ ఇది ఆరోసారి ఆమె అలా అనటం.

“ఓహ్ సారా… మరిచిపోయాను నువ్వు సారా కదూ… క్రితం ఏడాది నేను బ్రూనోని వాకింగ్ కు గాంధీ పార్కుకి తీసుకెళ్ళినప్పుడు కలిసావు కదూ. గుర్తొచ్చింది. సారా, మా బ్రూనో ఇంట్లో నుండి వెళ్ళిపోయాడమ్మా… కాస్త సాయంరా తల్లీ, నీకు పుణ్యముంటుంది…” ఎంతో దీనంగా మొహం పెట్టి అడిగింది మణమ్మ.

సారా ఆమె వంక జాలిగా చూసింది.

ఇప్పుడు ఆమె మైండ్ ను బ్రూనో నుండి డైవర్ట్ చేయాలి.

ఏమో అనుకుంది గాని నిజంగా వృద్దుల ఆలనా పాలనా చాలా stressful ఉద్యోగమే.

ఒక్క క్షణం ఆలోచించి పక్కనే వున్న కుర్చీలో ఆమెను కూర్చో పెట్టి “ఈ న్యూస్ విన్నారా… కల్వకుంట్ల తారక రామారావు హైదరాబాదు మహానగర పారిశ్రామిక అభివృద్ధి మేరకు ఒక కమిటీని నియమిస్తున్నాడట…” అంది.

సారా చెప్పే విషయం పూర్తి కాకుండానే మణమ్మ “ఎంత తెలివితక్కువ పిల్లవమ్మా నువ్వ్వు… ఏదైనా చదివేటప్పుడు కనీసం బుర్రయినా ఉపయోగించు… నీకసలు లోకజ్ఞానం బొత్తిగా లేదు… కల్వకుంట్ల ఏమిటి నందమూరి… నందమూరి తారక రామారావు… ఆ మాత్రం కూడా తెలియదా… ఈ కాలం పిల్లలకు కరంట్ affairs ఏమీ తెలియవు…”

ఓ గాడ్… మణమ్మ మైండ్ పాతికేళ్ళ వెనక్కి వెళ్ళినట్టుంది… ఆమెతో ఇప్పుడు వాగ్వివాదాలు చేసేంత ఓపిక లేదు. చర్చ అనవసరం.

“బాబోయ్ మీ పొలిటికల్ నాలెడ్జి ముందు నేను పనికి రాను కానీ, ఈ పజిల్ ఆడదామా…” అడిగింది సారా.

మణమ్మ మొహం మీద గర్వంతో కూడిన నవ్వు.

ఆమె మొహం నవ్వుతో వెలిగిపోవటం చూసిన సారాకి సంతోషమేసింది.

పజిల్ పేజీ తెరిచి పుస్తకం ఎదురుగా పెట్టింది.

మైండ్ గేమ్స్ ఆడిస్తే బ్రెయిన్ ఆక్టివ్ అయి అల్జీమర్స్ పెరుగుదల వేగం తగ్గుతుందేమోనని సారా ప్రయత్నం.

మణమ్మ హుషారుగా పెన్ను ఇమ్మంది. పెన్ను చేతిలో పట్టుకుని పజిల్ వంక చూస్తోంది. చిన్నప్పుడు ఇలాంటి మెదడుకి మేత వేసే పజిల్స్ చిటికలో చేసేది మణమ్మ. ఆమె క్షణాల్లో చెప్పే మైండ్ ప్రాబ్లెమ్స్ కి ఆమె స్నేహితులంతా విస్తుపోయేవాళ్ళు.

“నిలువు గడియల్లో ఆరు అక్షరాల పదం… ‘ఎఫ్’ తో ప్రారంభమవుతుంది ‘ఆర్’ తో ముగుస్తుంది. సువాసనలు వెదజల్లుతుంది. మధ్య రెండక్షరాలు ow…”

చెప్పమన్నట్టుగా మణమ్మ వంక చూసింది సారా.

ఒకప్పుడు పెద్దపెద్ద బిజినెస్ మీటింగ్స్ కి అధ్యక్షత వహించిన మణమ్మ దీర్ఘంగా ఆలోచిస్తోంది.

సారాకి ఆమె ఓడిపోవటం ఇష్టం లేదు.

“ఒక క్లూ ఇస్తాను… అది కొమ్మల పైన పూస్తుంది…”

మణమ్మ గడ్డం పైన చూపుడు వేలు పెట్టుకుని కళ్ళు గుండ్రంగా తిప్పుతూ దీర్ఘమైన ఆలోచనలో పడింది.

సారా మరోసారి రెట్టించింది.

”చెట్ల పైన పూస్తుంది, సువాసనలు వేస్తుంది. ఆరక్షరాలు… f అనే అక్షరంతో మొదలౌతుంది… మధ్యన ow… ఆఖరున r వస్తుంది… కమాన్ మణమ్మా…”

“ఫ్రూట్…”

చిన్నపిల్లలా తనకు తానే మెచ్చుకోలుగా తప్పట్లు కొడుతూ అరిచింది మణమ్మ.

దీర్ఘoగా నిట్టూర్చింది సారా.

ఒక దశలో అల్జీమర్స్ వ్యాధిగ్రస్తులు అకస్మాత్తుగా పదాలు మరిచిపోవటం, అర్థవంతమైన పదాలు తట్టక ఒకదానికి మరొకటి పలకటం సహజమే.

“చెట్టంటే గుర్తుకొచ్చింది… కాస్త నా తులసి మొక్కకు ఓ చెంబెడు నీళ్ళు పోయమ్మా రోజూ. నా వయసయిపోయింది… నేను పోయలేకపోతున్నాను” ప్రార్దిస్తున్నట్లుగా అడిగింది మణమ్మ.

“మీరు వేరే చెప్పనవసరం లేదు. రోజు పోస్తున్నాను. మరో పజిల్ ట్రై చేద్దామా…” అడిగింది సారా.

“ఓ…” అంటూ తల అవునన్నట్టుగా ఊపింది మణమ్మ.

“నిలువు గడులలో తొమ్మిది అక్షరాలు… టి తో మొదలవుతుంది. దూరపు వస్తువులను చూడటానికి ఉపయోగిస్తారు… ఉదాహరణకి నక్షత్రాలను చూడటానికి గట్రా…”

నక్షత్రాలనే పదం విన్న వెంటనే మణమ్మకు చంద్రుడు గుర్తుకు వచ్చాడు.

ప్రశ్న ఏమిటన్న ఆలోచన లేదు.

అరక్షణం ఆలస్యం చేయకుండా “చంద్రుడు…” అoది మణమ్మ.

“కాదు… టెలీస్కోప్…”

సారా జవాబుకి చిన్నబుచ్చుకుంది మణమ్మ.

సారాకి బాధేసింది ఆమె చిన్న బుచ్చుకున్నందుకు.

అలాగే చిరాకూ వేసింది మరీ అసంబద్ధ జవాబుకు.

గేమ్ విసుగనిపించింది సారాకి.

తన పిచ్చి కాకపోతే మతిస్థిమితం లేనివారితో మైండ్ గేమ్స్ ఆడించటం ఏమిటి…

మణమ్మ పాదాలకున్న చెప్పులని తిరగేసి మార్చి లోపలికి తీసుకెళ్లింది. గోరు వెచ్చటి పాలతో ఆమెకు రెండు మాత్రలు వేసింది.

పాలు తాగుతూ మణమ్మ “చీకటి పడితే బ్రూనోగాడు ఇల్లు కనుక్కోలేడు. త్వరగా వెళ్ళి వాడిని తీసుకొచ్చేద్దాము…” అంది.

“వెలుతురుండగా అయితే వాడే వచ్చేస్తాడా…” అంటూ నవ్వుతూ ఆమెను పడుకో పెట్టింది సారా.

ఆమె ప్రశ్నకు మణమ్మ సారా వంక confused గా చూస్తూ నిద్రలోకి జారుకుంది.

* * * * * *

ఆ రాత్రి మణినిలయంలో రాణి, అమ్మ లేక బోసిపోయిన ఇంటిని ఓసారి పరికించి చూసింది. అనంతమైన అమ్మ ప్రేమను స్పర్షించని ఇల్లు ఇల్లులా లేదు… అవి వట్టి గోడలు మాత్రమే.

వెచ్చటి కన్నీరు చెంపల మీదుగా స్రవిస్తూండగా భారంగా నిట్టూర్చింది.

ఆ రోజు ఆదివారం. అమ్మను ఓల్డ్ ఏజ్ కేర్ లో వదిలి సరిగ్గా వారమయ్యింది.

అమ్మ లేని ఇల్లంతా బోసిపోయింది.

అమ్మతోనే ఇంటి కళ పోయింది.

అమ్మ నడిచేటప్పుడు నేలతో ఆమె చేతికర్ర వేసే తాళం తప్పిన ఇల్లు మౌనరాగాన్ని ఆలాపిస్తూ నిశ్శబ్దoగా రోదిస్తున్నట్లుంది.

ఇంటినేదో స్మశాననిశ్శబ్దమావహించినట్టుంది.

బ్రూనో అమ్మ ఖాళీ పడక కుర్చీ పక్కనే దిగులుగా కూర్చుని వున్నాడు. వాడి మొహంలో అమ్మ కోసం బెంగ స్పష్టంగా కనిపిస్తోంది.

ఎప్పుడూ కుర్చీలోనే కునికిపాట్లు పడే అమ్మ మొహం రాణి కళ్ళ ముందు కదలాడింది. మనసు కలుక్కుమంది. కళ్ళల్లో నీటి పొర చేరింది.

దూరంగా గుమ్మం బయట రోజూ అమ్మ నీళ్ళు పోసే తులసి మొక్క కన్నీటి పొర వెనుక మసకబారింది. తన కన్నీరే తులసిని మసకబార్చిందో లేక అమ్మ చేతి నీటి అభ్యంగనo కరువయి తులసి కన్నీరు మున్నీరై కరిగిపోయిందో… రాణి గుండె భారమైంది.

కుర్చీలోనే తల వెనుకకు వాల్చి కళ్ళు మూసుకుంది. కంటి చివర్లనుండి ధారగా కన్నీరు ప్రవహిస్తోంది. డాక్టరు సలహా మేరకే అమ్మను ఓల్డ్ ఏజ్ కేర్ లో చేర్చినప్పటికీ ఆమెను ఏదో గిల్టీ భావన నిలువునా కాల్చేస్తోంది.

అమ్మకు 24X7 పర్యవేక్షణ అవసరం. తనూ అరవైకు దగ్గరౌతోంది. మోకాలి చిప్పలు అరిగిపోయాయి. ఎక్కువగా నడిస్తే ఆయాసం. అయినా ఇటు మనుమల సంరక్షణ, ఇంటి పనుల భారం తప్పటం లేదు. అన్ని పనులతో పాటే అమ్మ పని అని సర్ది చెప్పుకున్నా ప్రాక్టికల్ గా కుదరలేదు.

బ్రూనో ఇంట్లో ఏ మూల వున్నా, అమ్మ బ్రూనో వీధిలోకి పారిపోయాడని ఎన్నిసార్లు రోడ్డు పైకి వెళ్ళిపోయిందో…

ఒకసారి చాలా పెద్ద ప్రమాదమే కొంచంలో తప్పింది.

అప్పటి నుండి తను బయటికి వెళ్ళినప్పుడల్లా అమ్మను ఇంట్లో వుంచి తాళం వేస్తుంటే ఆమెతో పెద్ద గొడవ.

ఆమెను మనిషిగా గౌరవించటం లేదని, జంతువును కటకటాలలో కట్టి పడేసినట్టు ఆమెను తన ఇంట్లోనే తనను బందీ చేసారని రభస.

అమ్మతోపాటు తనూ ఇంట్లోనే వుంటే జరగదు.

ఎల్లవేళలా అమ్మను వెంట పెట్టుకుని తిరగటం అంతకన్నా కుదరదు.

అమ్మను ఇంట్లో పెట్టి తాళం వేస్తే ఎవ్వరికీ మనశ్శాంతి వుంచదు.

ఈ పరిస్థితిలో డాక్టర్ల, శ్రేయోభిలాషుల సలహా మేరకే అమ్మను గత ఆదివారం వృద్ధ సేవాశ్రమంలో వదిలి వచ్చింది.

బాగా వాకబు చేసి ప్రేమపూర్వక సేవలందించే, స్వంత ఇంటి ఆత్మీయతానురాగాలు పంచే మంచి సేవాశ్రమం అని ప్రశస్తి గాంచిన వివేకానంద సేవాశ్రమంలో చేర్చింది.

ఆశ్రమంవాళ్ళు ఒక వారం రోజులపాటు తనని రావద్దని, అమ్మకు అలవాటు పడే అవకాశమిమ్మని అభ్యర్ధించారు. ఏమైనా అవసరమైతే వాళ్ళే కాల్ చేస్తామన్నారు.

వాళ్ళుగా ఫోన్ చేయలేదు. తను చేసినప్పుడల్లా అమ్మ బావుందని చెప్పారే కాని అమ్మతో మాట్లాడించలేదు.

రేపు పొద్దునే మనమలను స్కూల్లో దింపేసి అమ్మను చూడాలి.

అమ్మను చూసేవరకూ మనసు కుదురు వుండదు. అశాంతిగా పడుకుంది రాణి.

* * * * * *

“మణమ్మా, మీ కోసం ఎవరో విజిటర్స్ వచ్చారు…” సారా మణమ్మ గది లోపలికొస్తూ అంది. ఆమె మణమ్మ కాళ్ళకు చెప్పులు తొడిగి బయటకు తీసుకువచ్చింది.

విజిటర్స్ గేలరీలో అమ్మ కోసం ఎంతో ఉద్విగ్నంగా ఎదురు చూస్తున్న రాణి అమ్మను చూడగానే అమాంతం లేచి ఎదురు వెళ్ళింది.

మణమ్మ రాణి వంక అభావంగా చూసింది.

ఏమీ పట్టనట్టు ఏ సంబంధమూ లేనట్టు ఒక అపరిచితురాలిని చూస్తున్నట్టు చూసి సారా వైపు తిరిగి “సారా, బ్రూనో మళ్ళీ పారిపోయినట్టున్నాడు… కాస్త చూద్దాం వస్తావా అమ్మా…” అని అడిగింది.

రాణి మనసంతా దేవినట్టయి కళ్ళనీళ్ళు కుక్కుకుంటూ అమ్మ వంక నిస్త్రాణంగా చూస్తూండిపోయింది.

*

తనువంతా ఒక కన్నీటి సముద్రమయి..

అల్జీమర్స్ ప్రాణాంతకమైన వ్యాధి . తనను తాను  కొంచెం కొంచెం గా కోల్పోయే వ్యాధి . అల్జీమర్స్ వచ్చిన వాళ్ళ కంటే వాళ్ళను సంరక్షించే వాళ్ళది పెద్ద బాధ . ఆ బాధ  మనసును స్థిరంగా ఉండనీయదు . స్థిమిత పడనీయదు . అరవై ఏళ్ళ వయసు ఉన్న  ఒక స్త్రీ తన కంటే మరో ఇరవయ్యేళ్లు పెద్దదయిన , అల్జీమర్స్ బాధితురాలైన తన తల్లిని తప్పని సరి పరిస్థితిలో వృద్ధాశ్రమంలో చేర్పిస్తే , చేర్పించి వారమంతా మనసంతా , తనువంతా ఒక కన్నీటి సముద్రమయి , తల్లిని చూడాలని వస్తే  అల్జీమర్స్ పేగు బంధానికి కూడా సోకిందా ?

-వంశీ కృష్ణ