ఒక సంచారి కవిత్వ డైరీ!

అతిగా ప్రచారం చేసుకునే తెలుగు కవులంటే కూడా గంగాధర్ చిరాకు పడేవాడు. నిప్పులు చెరిగేవాడు. 

చిత్రకొండ గంగాధర్ ఈ లోకంలో లేడని తెలిసింది. ఇప్పడేంటి,  గంగాధర్ ఉన్నప్పుడే ఈ లోకంలో ఉన్నట్టుండేవాడు కాదు. తానొక అగంతక గ్రహంలో ఉన్నట్టు, లేకుంటే ఈలోకంలో తానే ఒక అగంతకుడిగా భావించుకునేవాడు.
గత ఐదారేళ్లుగా గంగాధర్ కోసం వెతుకుతూ ఉన్నాను. తెలిసిన వాళ్ళందర్నీ అడుగుతూ ఉన్నాను. ఇన్నాళ్లూ తనకు కుటుంబానికీ, తెలిసిన వాళ్లకు,తెలుగువాళ్ళకు దూరంగా ఏ బెంగుళూరులోనో, చెన్నై,కలకత్తాలోనో ఉండుంటాడని సరిపెట్టుకునేవాడిని. ఉండుంటే తప్పనిసరిగా ఫోను చేసేవాడు. జేబుల్లో ఏ కాగితాలూ లేకున్నా నా ఫోను నెంబరు అతడి  నోటికి వచ్చు. కనీసం ఫోనయినా చేస్తాడని పత్రికలో అతడి కవిత వేయించి గంగాధర్ కోసం ఎదురు చూసాను. లాభం లేకపోయింది. ఒక మధ్యాహ్నం ఆఫీసులో కాగితాల మధ్య కునికిపాట్లు పడుతూ మళ్ళీ అతడు గుర్తుకు వచ్చి, అతడి ఊరు గుర్తుకొచ్చి గూగుల్ సెర్చ్ చేస్తే ఎవరిదో ఒక నెంబరు దొరికింది. ఉత్తరాంధ్రకి అవతల ఒరిస్సా సరిహద్దుల్లో ఏదో చిన్న గ్రామం అది. పొలాల మధ్య సైకిలు మీద  వెళ్తున్న వ్యక్తి తనది ఆవూరు కాదని, అయినా తన దగ్గర ఆ ఊరి మనిషిది ఒక నెంబరు ఉందని ఇంటికెళ్ళాక ఇస్తానని చెప్పాడు. కాసేపాగి అతడి దగ్గర ఆ నెంబరు తీసుకుని ఫోను చేస్తే ఆ మధ్యాహ్నం పూట నిద్రలేచిన మనిషి గంగాధర్ పేరు చెప్పగానే అతడు చనిపోయి చాలాకాలం అయింది కదా అన్నాడు. ఒక్కసారిగా ఉలిక్కిపడి, ఒళ్ళు విదుల్చుకుని ఇంకా వివరాలు చెప్పబోతే అతడే “మీరు అడిగేది గంగాధర్ కదా.  కవీ, భగ్న ప్రేమికుడు. పుట్టిన ఊరిలోనే చనిపోవాలని ఉందని ఉత్తరం రాసి, చెప్పులు ఒడ్డున విడిచి  చెరువులోకి నడుచుకుంటూ వెళ్ళిపోయాడు” అని చెప్పాడు ఆ ఊరి మనిషి.
ఆ ఆఖరు మాట వినగానే భూమి కంపించినట్లైంది. గంగాధర్ లేడు! ఎప్పుడో ఆరేళ్ళ క్రితమే ఆ గ్రహాంతర యాత్రికుడు ఖాళీ చేసి వెళ్ళిపోయాడు.
ఒక్కసారిగా లోపల సూన్యపు  సుడిగుండం. ఎగిసిన మంటలు. ఆరని కన్నీళ్లు. అయ్యో నాయుడూ..  నువ్వు తీసుకొచ్చి పరిచయం చేసిన గంగాధర్! మెహరూ, రాజిరెడ్డీ మీకు చెప్పి చెప్పి విసిగించి ఎప్పటికైనా మీకు  పరిచయం చేద్దామనుకున్న, మనలో కలుపుకుందామనుకున్న ఆ చిత్రకొండ గంగాధర్ ఇంక లేడయ్యా! అయ్యో భగవంతం మనం కలిసి మెలిసి తిరిగిన మన గంగాధర్ ఇంకా లేడబ్బా! గదిలో ఒంటరిగా కూర్చుని రాసుకునే గంగాధర్, సిగ్గుపడుతూ ఉండే గంగాధర్, నిప్పులు చెరిగే గంగాధర్, రెండు అరి చేతుల్లోనూ గాయాలుండే గంగాధర్, మౌనంగా నడుచుకుంటూ వెళ్లిపోయే గంగాధర్ ఇంక లేడబ్బా!
గంగాధర్ గురించి నా ఆరేళ్ళ అన్వేషణ అలా ముగిసింది. అంతకంటే అతడి గురించి వెతక్కుండా ఉన్నా బాగుండేదని అనిపించింది. తనని కలిసినవాళ్లలో నేను మొదటివాడ్నయి ఉంటె బావుండేది.  అతడిని  చివరిసారి చూసిన వేదన తప్పేది.
ఒకాకానొక జీవితంలో ఉండగా ఒకానొక రోజు గంగాధర్ నా గది తలుపు తట్టాడు. నాయుడితో. అలా మా పరిచయం మొదలైంది. తరచూ నాగదికి వస్తుండేవాడు. అతడి కళ్ళు నిశ్శబ్దంగా, మత్తుగా, ఈలోకంతో పనిలేనట్లుగా,  నవ్వుతూ ఉండేవి.  అతడి చేతులు ఇంకేమీ చేయడానికి లేదు అన్నట్లుగా, ఏదో చెయ్యబోతున్న పనిని విరమించుకున్నట్లుగా ఉండేవి. చాలా బలంగా కూడా ఉండేవి. స్వతహాగా అతడు సిగ్గరి. మొహమాటస్తుడు. పగలంతా సెంట్రింగ్ పనికెళ్లి సాయంత్రం నాకోసం బస్టాపులో ఎదురుచూస్తుండేవాడు. పగలు పనిలేకపోతే సెలవురోజుల్లో స్టేట్ లైబ్రరీకి వెళ్లి కూర్చునేవాడు. సాయంత్రాలు ఇద్దరం కలిసి డబ్బులుంటే వైన్ షాపుకి లేకుంటే కల్లు కాంపౌండుకు వెళ్ళేవాళ్ళం.

గంగాధర్  చాలా తక్కువ మాట్లాడేవాడు. అంత త్వరగా దేనిగురించీ తన అభిప్రాయం చెప్పేవాడు కాదు. అతడి గురించి తెలుసుకున్నదంతా కొన్ని సంవత్సరాల స్నేహంతో తెలుసుకున్నదే. కవులలో Walt Whitman అంటే అమిత ఇష్టం. అలానే కథకులతో మపాసా.  హైదరాబాదుకు Whitman వస్తే .. చార్మినార్ కు తీసుకెళ్తా అనేవాడు. అలానే ఓ కవిత రాసాడు. ఇటాలియన్ దర్శకుడు పసోలినీ అంటే ప్రాణం. అతడు తీసిన “మామా రోమా” సినిమా పదే పదే చూసేవాళ్ళం. ఇంకా తన దగ్గర థియో ఏంజిలో పౌలోస్ – యులిసిస్ గేజ్, Tin Drum సినిమాలుండేవి.  చేహోవ్ వార్డ్ నెం.6 నా చేత తనే చదివించాడు. స్టెంధాల్ the red and the black పుస్తకం చదవమని ఇచ్చాడు. నా కోసం ఒక కవిత రాయమంటే మపాసా మీద కవిత ఒకటి రాసిచ్చాడు. అంత చిన్న వయసులో అన్ని పుస్తకాలు ఎలా చదివాడా అన్న ఆశ్చర్యం కలిగేది. ఇవన్నీ అతడి స్నేహంలో నేను తెలుసుకొన్నవే కానీ అతడికి జ్ఞాన ప్రదర్శన ఎప్పుడూ లేదు. అతిగా ప్రచారం చేసుకునే తెలుగు కవులంటే కూడా గంగాధర్ చిరాకు పడేవాడు. నిప్పులు చెరిగేవాడు.

గంగాధర్ కి గ్రీకు మైథాలజీ మీద గట్టి పట్టుండేది. Homer – ఇలియడ్, దాంటే Divine Comedy నవలలోని పాత్రల గురించి ముఖంగా అచిలీస్ గురించి చెప్పేవాడు. దినచర్యలో రెండు  మూడు సార్లైనా ఏదో సంఘటనతో ఏదో ముడిపెట్టి  గ్రీకు నవలలోని పాత్రల సంఘటనల ప్రస్తావన తెచ్చేవాడు. ఇకారస్ అనే గ్రీకు పాత్రతో ఒక నవల కూడా రాసాడు. ‘నిప్పు’ అన్న ఒక కథ కూడా రాసాడు.
గంగాధర్ ఒక చోట ఉండడు. వెళ్లినవాడు ఎప్పుడు వస్తాడో తెలీదు.  దానికో సమయమంటూ ఉండేది కాదు. వాళ్ళ ఊరివాడే జోగారావు అనే ఒకతను ఎప్పుడన్నా కనిపించి గంగాధర్ గురించి వాకబు చేసేవాడు.  “మీరన్నా అతడికి చెప్పండి సార్.. అతడికి ఈ కూలి పని చేసుకోవాల్సిన పనిలేదు. ఊళ్ళో అతడికి ఇల్లూ పొలమూ ఉంది. అతడి ముసలి తల్లి అతడి కోసం ఎదురుచూస్తూ ఉంది” అనేవాడు. గంగాధర్ గురించి ఆ వివరాలు అప్పుడే తెలిసాయి నాకు. అతడు తండ్రి సింహాచలం గురించి చెబుతుండేవాడు  గాని తన ఊరు గురించి, కుటుంబ సభ్యుల గురించి చెప్పేవాడు కాదు. అతడికి చనిపోయిన తన తండ్రి మీద బెంగ ఉండేది. తండ్రి పని చేసిన చిత్రకొండ అనే ఊరుమీద బెంగ ఉండేది. ఆ ఊరి పేరునే ఇంటిపేరుగా తగిలించుకున్నాడు.  కుటుంబంతో అతడికి ఎక్కడో తెగిపోయింది.
గంగాధర్ శ్రమజీవి. ఇష్టపూర్వకంగానే కఠినమైన సెంట్రింగ్ పని ఎన్నుకున్నాడు.  దినం కూలీమీద బతికే బీదజనం అంటే అపారమైన ప్రేమ. సాయం కాలపు తీరిక వేళ కబుర్లలో ఆరోజు సెంట్రింగ్ పనిలో బిల్డింగ్ మీద నుంచి కాలుజారి ఇనుప సీకుల మీద వేలాడిన పిల్లవాడి గురించి, అండర్ గ్రౌండ్ లో ఉన్నప్పుడు పోలీసుల ఎన్ కౌంటర్ లో మరణించిన శవాన్ని అడవిలో దూరం నుంచి చూస్తుంటే శవం మీద నుంచి లారీ పోయిన వైనం గురించి చెబుతుండేవాడు. కొంతకాలం పాటు తోటి పనివారితో, వాళ్ళ ఊరివాళ్లతో ఒక గదిలో ఉన్నాడు. రూములో  ఏదన్నా రాసుకుంటూ ఉన్నప్పుడు తోటివారు  అనుమానంగా చూడటం అతడికి నచ్చేది కాదు.  నలుగురిలో ఉన్నప్పుడు ప్రత్యేకంగా ఉండటం అతడికి ఇష్టం ఉండేది కాదు. అతడి గురించి తెలియని వాళ్ళు అతడిని అనుమానితుడిగా చూడటం నచ్చదు. అతడు ప్రదర్శనకు వ్యతిరేకం.
ఒకసారి రమణజీవి మా ఇద్దర్నీ హైదరాబాద్ లో త్రిపురగారి దగ్గరకు తీసుకెళ్లాడు. మాతో భగవంతం కూడా ఉన్నాడు. “త్రిపుర గారూ మీ దగ్గరకి రెండు ప్రశ్నలని తీసుకు వచ్చాను” అని త్రిపురగారికి పరిచయం చేసాడు. రెండు మూడు గంటలు మాట్లాడుకున్నాక తిరిగి వస్తుంటే ఒకసారి వెనక్కి తిరిగి చూడండి సార్ అన్నాడు గంగాధర్ నాతో. తిరిగి చూస్తే ఆయన గుమ్మం దగ్గరే నిలబడి మెరుస్తున్న కళ్ళతో మమ్మల్నే చూస్తున్నాడు.
గంగాధర్ కి తన కవిత్వం పుస్తకం వేసుకోవాలని ఉండేది. నా దగ్గరకు వచ్చేటప్పటికే ఆ విషయం గురించి అతడు అనేకమందితో మాట్లాడి ఉన్నాడు. కవర్ పేజీ గురించి రమణజీవితో ప్లాన్ చేసి ఉన్నాడు.  చాలాసార్లు ఇద్దరం కలిసి అది ఎలా ఉండాలా అని ఆలోచనలు చేస్తూండేవాళ్ళం. తెల్లారేసరికి  అదేం వద్దులే సార్ అనేవాడు.
గంగాధర్ తన కష్టార్జితాన్నంతా తను పని చేసిన మేస్త్రి దగ్గరే ఉంచేవాడు. ఆపూటకు కావాల్సిన ఖర్చు మాత్రం తెచ్చుకునేవాడు. ఒకసారి మేస్త్రి డబ్బులు ఇవ్వడం లేదు. బాంక్ అకౌంట్ కావాలి సార్ అంటే అతడి కోసం పాన్ కార్డు, ఆధార్ కార్డు అప్లై చేసాను. బాంక్ అకౌంట్ ఓపెన్ చేసాక ఎందుకో అతడు దాన్ని ఉపయోగించలేదు.


నేను చూసిన చివరి రోజుల్లో (ఆగస్టు 2011) మానసికంగా బాగా దెబ్బతిన్నాడు. ఒంటరితనం ఎక్కువైంది. ఆరోగ్యం గురించి పట్టించుకోక పోవడం, అధిక శ్రమ చేత దృఢంగా ఉండేవాడు కాస్తా కృశించిపోయాడు.  చివరికి తనను ఎవరో వెంటాడుతున్నారు వంటి hallucinations మొదలయ్యాయి. ఒకసారి ఇంటికి వెళ్తే మామూలు మనిషవుతావని తన ఊరికి వెళ్లి రమ్మని చెప్పాను. 2012 సంవత్సరం తరవాత అతడు కనపడటం మానేసాడు. కొన్ని కారణాలచేత మళ్ళీ నేను ఒంటరిగా జీవించడం మొదలుపెట్టాను. ఒక్కణ్ణే మిగిలాక తెలిసిన వాళ్ళందరికీ చెబుతూ వచ్చాను. అంతరాంతరాల్లో ఏదో కీడు శంకిస్తున్నా తెలుగువాళ్ళకు దూరంగా ఏ బెంగుళూరులోనో ఏ చెన్నైలోనో తలదాచుకుని ఉంటాడనుకున్నాగాని స్వంత ఊరిలోనే ఇలా జీవితాన్ని ముగిస్తాడని కలలో కూడా అనుకోలేదు. ఇక అతడికోసం వెతకాల్సిన పనిలేదు. ఇక ఎవర్నీ అతడి గురించి అడగాల్సిన పనిలేదు.

మునుముందు మనకు మరింత మంది గంగాధర్లు కావాలి. అలాంటివాళ్ల కోసమే ఈ కవిత్వ పుస్తకం.

 

*

 చిత్రకొండ గంగాధర్ కవితలు  

ఎందుకున్నారో

1
ఈ భూమి మీదే, ఈ పెనుమూల
నిదురలేని రాత్రిలో
శాంతంగా
సిగరెట్ కాలుస్తో నిలబడి వున్నాను
ఆకలి చెట్టు పక్కన
ఆకులన్నీ చలివానకి ముడుచుకుపోయి
అంతులేని నిశ్శబ్దం వహించాయి
వాటి నిశ్శబ్దం
నాకు తెలీదు
2
వందేళ్ళ క్రితం నేనిక్కడలేను
నా నాన్న కూడా
కానీ
నా నాన్నకు నాన్న
యిక్కడే, యిదే చలికాలపు రాత్రిలో
మద్యంతో మాంసంతో
కూర్చుని వున్నాడు
నాలాగే తన ఇరవయ్యేళ్ళ యవ్వనంలో

(1997)

{చిత్రకొండ గంగాధర్ కవిత్వ సంపుటం ‘ఆత్మహత్యా సదృశ దేశదిమ్మరి ఆఖరి కోరిక పత్రశకలం’ నుంచి}

 

 బలిష్టమైన బీడీ

గడియారం శిరస్సు మీద శిరోజాలు తెల్లబడ్డాక 
యీ కన్నీళ్ళు అనవసరం

కోవెల మండపం మీద
కొందరు ముసలివాళ్ళు కూర్చుని వున్నారు
అందరి ముఖాలూ ఒకేలాగా లేవు

ముసురుపట్టిన ఈ సాయంకాలపు కోవెల ఆవరణలో
వేపచెట్టు ప్రక్కనుంచి పచ్చని చీర ధరించిన యువతి గొడుగు వేసుకుని వెళ్తోంది

ముసలివాళ్ళ మధ్య
నేనొక ఆగంతుకుని లాగా కూర్చుని వున్నాను

అందరూ తెల్లని దుస్తులు ధరించి వున్నారెందుకో?
బహుశా, రంగులు దహనమవ్వడమే జీవితం

వంద సంవత్సరాల తర్వాతా
రంగులు కాలిపోయిన ఈ ముఖాలు శాశ్వతం
ఈ వేపచెట్లూ, కోవెల మండపంలోని
ఈ ప్రశాంతతా శాశ్వతం

యిప్పుడిప్పుడే
చీకటి అలుముకుంటోన్న
ఈ సాయంకాలపు ఆకాశంలోకి నక్షత్రాలింకా రాలేదు
నేను నా అపురూపమైన బీడీని వెలిగించి కౌగలించుకున్నాను
దాంతోపాటే వెళ్ళిపోయాను పారవశ్యంగా నడుచుకుంటూ

(1999)

అజయ్ ప్రసాద్

10 comments

Enable Google Transliteration.(To type in English, press Ctrl+g)

  • ఒక్కసారి గా గంగాధర్ జ్ఞాపకాల తో మనసు బరువైపోయింది. చాలా దగ్గర స్నేహితులైన వారి దగ్గర మాత్రమే కవిత్వం పంచుకునే వాడు.కవిత్వంలానే పరిచితంగానూ అపరిచితంగానూ ఉండే వాడు. కవిత్వం తెలియని దగ్గర స్నేహితులు కూడా అతని కవిత్వాన్ని భలే యిష్టపడే వాళ్లు.

  • ఫేస్ బుక్ లో గంగాధర్ గారి కవిత ఒకటి బాగా ఆకర్షించింది నన్ను… అతడి గురించి ఆసక్తి రేకిట్టించింది.. సారంగా లో అతడి కథ చదివాక చాలా భాధగా ఉంది..కవి కి మరణం ఉండొచ్చు కానీ కవితకి మరణం ఉండదు..

  • ఈ పత్ర శకలం చదువుతుంటే నా మనసు శకలాలు గా విడిపోయింది. గంగాధర్ లాంటి మిత్రుడికి మిత్రుడై నందుకు నాకంటే మీరు అదృష్టవంతులు- కృష్ణుడు

  • అవును.. అతన్ని ఇక వెతకఖ్ఖర్లేదు…
    గుండె తేలికపడిందా.. మరింత బరువెక్కిందా.. అర్థం కాదు…
    నేనూ ఇలాగే ఉండాలనుకున్నానేమో ఒకవేళ..
    ఇంతకుముందెక్కడో తనని చదివిన ఫీలింగ్!

  • చిత్రకొండ.. నేను పుట్టి పెరిగిన ఊరు. గంగాధర్ గారి గురించి చదువుతుంటే మనసు బరువెక్కింది. మనసు.. శరీరం.. ఒక దానితో ఒకటి నిరంతరం పోరాడుతూ . ఆశలకు వాస్తవానికి పొంతన కుదరక.. ఇలా ఎంతోమంది గంగాధర్ లు

  • అయ్య! ఆనందం …. ఇలాటి మనిషి, మగాడు ఉన్నందుకు
    అరెరే! మరణించారా అని.
    అయ్యారే ! అసమాన ప్రతిభ కు ఆశ్చర్యం.
    Howard Roark లాటి వాడు అనిపించి
    అహహ, బోలెడు సిద్ధులు , అవధూతల వలె సంపూర్ణ లక్ష్యం కల లోక నిరాసక్త సత్యదర్శనం గల వ్యక్తిని తెలుసుకున్న సంతోషంతో కన్నీళ్ళు….

    ఏం శాశ్వతం…! ఇలాటి స్థితి ఏ మనిషి చేరుకున్నా మనమూ చేరుకున్నట్లే.

    ధన్యోస్మి

  • అవును అజయ్, నువ్వు రాసింది చదివాక గుర్తొచ్చింది. నేనొకసారి మీ ఇంటికి వచ్చినప్పుడు గంగాధర్ని కలిశాను. మనం ముగ్గురం కలిసే భోజనం చేశాం. నీ శ్రీమతి వడ్డించారు . చేపల కూర అని గుర్తు. ఆయన కవిత్వం నాకు తెలియదు కానీ ఆయన గుర్తున్నాడు. గంగాధర్ వల్లనే నేను గోర్కీ నా బాల్యం మూవీ చూడగలిగాను. గంగాధర్ గురించి చాలా ఆర్తిగా, టచీగా రాసావు .

  • గంగాధర్ గారి గురించి ఆర్తి తో కూడిన మీ వ్యాసం, మనసును కలచి వేసింది. ఎందుకో ఆలూరి బైరాగి గారు గుర్తుకొస్తున్నారు. అవును‌‌, రంగులు దహనమ వ్వడమే జీవితం కదా. తప్పిపోయిన కవితామూర్తిని వెదికి, అందిస్తున్న అజయ్ ప్రసాద్ గారికి పాఠకలోకం ఋణపడిఉంది.

  • అందరూ తెల్లని దుస్తులు ధరించి వున్నారెందుకో?
    బహుశా, రంగులు దహనమవ్వడమే జీవితం

  • ఒక కవి కి మాత్రమే మరణం తరువాత జీవితం ఉంటుంది గంగాధర్ గారు తన అక్షరాలతో ఇంకా మన మధ్యలో నే ఉన్నారు తనకి ఇష్టమైన బీడీలు కాల్చుకుంటు సిగరెట్ లు ఉదుకుంటు తన అక్షరాలు మన ముందు పరిచి…!!

‘సారంగ’ కోసం మీ రచన పంపే ముందు ఫార్మాటింగ్ ఎలా ఉండాలో ఈ పేజీ లో చూడండి: Saaranga Formatting Guidelines.

పాఠకుల అభిప్రాయాలు