అనగనగా ఒక “జతి స్వరం”

అమ్మంటే ఒక మాట కాదు . అమ్మంటే సత్యం . అమ్మంటే రెండు అక్షరాల పదం కాదు . అమ్మంటే శివం . అమ్మంటే ఒక బాల్య జ్ఞాపకం కాదు. అమ్మంటే సుందరం . అమ్మంటే సత్యం శివం సుందరం . మనిషిలో అంతర్గతం గా ఉండే ఆలోచన ,ఇఛ్ఛ ,అనుభూతి శక్తులని భారతీయ తత్వ వేత్తలు , లాక్షణికులు సత్యం ,శివం , సుందరం అన్నారు . ఈ సత్యం ,శివం ,సుందరం ముప్పేటలుగా అల్లుకుని ఒకే ఒక పదంగా రూపు దిద్దుకుంటే ఆ పదం పేరు అమ్మ.

మాతృ గర్భం లో ఉన్నప్పుడే అమ్మతో మొదలు అయ్యే అనుబంధం ఎప్పుడు అంతం అవుతుంది ? భౌతిక దృష్టికి అమ్మ మరణం తో అంతం అవుతుంది అనిపిస్తుంది కానీ అది జన్మాంత రాలపాటు కొనసాగుతుంది . ఆ జ్ఞాపకం ఎప్పటికీ లయించదు . భౌతిక , ఆత్మిక సమస్యలనే దుస్తులమాటున అనామకంగా ఉండి పోయినా ఎప్పుడో ఒక పదమో , ఒక పాటో , ఒక దృశ్యమో , ఒక భావమో దానిని మేలుకొలుపుతుంది . అప్పుడిక మనం మనలా ఉండలేము . మనలోపల ఒక కొత్త వెలుగు ఏదో ప్రసరిస్తుంది . ఆ జతి స్వరం మనలోపల వేళ్లూనుకుంటుంది.

శ్రీ విరించి జతి స్వరం కథ లో వసుంధర కి అదే జరిగింది . వసుంధర ది అందమైన సంసారం . ముచ్చటైన పిల్లలు . అంతకంటే ముచ్చటైన వుద్యోగం . ఏ చిక్కులు , చికాకులు లేని జీవితం . ఒక రోజు ఆఫీస్ నుండి దగ్గరలోనే ఉన్న ఇంటికి నడుచుకుంటూ వస్తూండగా గాలి అలల లో నుండి ఒక పాట అలా అలా తేలి వచ్చి ఆమెను తాకుతుంది . “రార … వేణు .. గోప .. బాల ” అంటూ ఒక కెచ్చు గొంతు లో నుండి ఒక జతిస్వరం ఆమెను చేరుకుంటుంది . ఆ స్వరం వినగానే వసుంధర మనసు ఎవరో ఒక రాయి విసిరితే అల్లకల్లోలమైన సరస్సులా మారుతుంది . అలా నిల్చుండి పోతుంది . ఆ జతిస్వరం వినిపించదు కానీ ఆ స్వరం తాలూకు ధ్వనులు బొంగరాలు తిరిగినట్టుగా మనసులో గిర్రున తిరుగుతుంటాయి . కెరటాలు ఒక్కఉదుటున మీదకు దూకినట్టుగా మీదకు దూకుతాయి . ఆమెకు ఏమి అవుతున్నదో ఆమెకే తెలియదు . అడుగు ముందుకు పడదు . కళ్ళ మీదకు రెప్ప వాలీ వాలనట్టుగా వాలబోతూ వుంది . పదినిమిషాలు అలా గాలిలో తేలిపోతున్నట్టు అలాగే నిలబడి పోయింది

అటుగా వస్తున్న వెంకట రామయ్య అనే స్నేహితుడు ఆమెను చూసి సమ్ థింగ్ రాంగ్ అనుకుంటాడు . ఆమెను పక్కనే ఉన్న రెస్టారెంట్ కి తీసుకెళ్లి కాఫీ ముందు మంచి నీళ్లతో మొహం కడుగుకోమని చెప్పి మంచి కాఫీ తాగిస్తాడు . అప్పటికి కానీ ఆమె కుదుట పడదు . ఇంటివరకు వెళ్లి ఆమెను పంపిస్తాడు . విషయం తెలిసి భర్తా , పిల్లలు అందరూ కంగారు పడతారు . మరునాడు హాస్పిటల్ కి తీసుకుని వెళతారు . డాక్టర్ చేయవలసిన పరీక్షలు అన్నీ చేసి ఏ ఇబ్బందులూ లేవని నిర్ధారణ చేస్తాడు . అలా ఎందుకు జరిగిందో తనూ తేల్చుకోలేక కొన్ని ఐరన్ మాత్రలు , ఒక టానిక్ రాసి పంపించేస్తాడు .

పదిహేను రోజుల తరువాత మళ్ళీ ఆఫీస్ కి వెళుతుంది వసుంధర . సాయంత్రం ఇంటికి తిరిగి వచ్చేటప్పుడు అప్రయత్నం గా ఆ ఇంటి ముందు ఆగి పోతుంది . ఆ ఇంటి నుండి విన వచ్చిన పాటే తనను నల్ల మందు తిన్న దానిలా తయారు చేసిందన్న విషయం గుర్తుకు వస్తుంది . తల ఎత్తి ఆ ఇంటి వంక తేరిపార చూస్తుంది . “రార … వేణు .. గోప .. బాల ” పాట అయితే వినిపించడం లేదు కానీ ఆ ఇంటి బాల్కనీ మీదనుండి ఒక స్త్రీ ఆమె వంకే చూస్తూనిలబడి ఉంటుంది . ఇద్దరి చూపులూ కలుసుకోగానే ఆమె స్నేహ పూర్వకంగా నవ్వి వసుంధరను పైకి ఆహ్వానిస్తుంది .

“నా పేరు వసుంధర . మనం ఇంతకుముందు ఎప్పుడూ కలుసుకున్నట్టు లేదు “. అంటుంది

ఆమె వసుంధర చేయి పట్టుకుని లోపలికి తీసుకుని వెళ్లి “నా పేరు కనకలత . మనిద్దరమూ ఎప్పుడూ కలుసుకోలేదు . కానీ మీరు నాకు బాగా తెలుసు . రోజూ ఆఫీస్ కి మా ఇంటి ముందు నుండే వెళుతుంటారుగా . రోజూ మిమ్మల్ని చూస్తూ వుంటాను . నాలుగు,అయిదు రోజులుగా ఆఫిస్ కి వెళుతున్నట్టు లేదు ” అని ప్రశ్నిస్తుంది కనకలత

“నాలుగు రోజులు కాదు . పదిహేను రోజులు . చెప్పండి . నన్నెందుకు పిలిచారు ?” కొంచెం అనాసక్తి తో అడుగుతుంది వసుంధర

“నేను వూరు నుండి తిరిగి వచ్చి నాలుగు రోజులే అయింది . ఇవాళ నా యాభయ్యవ పుట్టినరోజు . యాభై మంది కి తాంబూలాలు ఇచ్చుకోవాలి అనుకున్నాను .” అంటూ కనకలత ఒక వెండి పళ్లెం లో తాంబూలం , కొబ్బరిబోండం రవిక , రెండూతినుబండారాల ప్యాకెట్లు తెచ్చి ఇచ్చి , కుంకుమ పెట్టి నమస్కరిస్తుంది .

ఇలాంటి సందర్భాలలో తెలిసిన వాళ్ళు , తెలియని వాళ్ళు అనే పట్టింపు ఆడ వాళ్లకు ఉండదు కనుక “మెనీ మెనీ హ్యాపీ రిటర్న్స్ ఆఫ్ ది డే “అని ఆ తరువాత “తెలుగులో “పసుపు, కుంకుమ ల తో కలకాలం వర్ధిల్లండి. మీ ఆదరానికి థాంక్స్ “అన్నది వసుంధర

రెండు నిమిషాల సంభాషణ తరువాత “మీ ఇంట్లో సంగీతం సాధన చేసే పిల్లలు ఎవరైనా ఉన్నారా ? “అని ప్రశ్నించింది వసుంధర

“మా ఇంట్లో పిల్లలు లేరండి . ఏం అలా అడిగారు ”

“మీ ఇంట్లో నుండి పదిహేను రోజుల క్రితం విన్నాను . ఎవరో సాధన చేయడం ” వసుంధర మాట పూర్తి కాకుండానే కనకలత అందుకుంది

“నిజమేనండి . మరచిపోయాను . మా పెద్ద ఆడపడచు మనుమరాలు , పదేళ్ళది శృతి హార్మోనియం మోగించుకుంటూ సాయంత్రం ప్రాక్టీస్ చేస్తూ ఉండేది . పెద్ద సంగీతం కాదు . ఏవో సరళీస్వరాలు . అది వున్నన్ని రోజులు మా చెవులు వాచిపోయేవి ”

వసుంధరకి సమాధానం సాంతం దొరకక “ఏం సాధన చేసేది ” అన్నది

“రార … వేణు .. గోప .. బాల “ఇదే తెగ సాధన చేసేది అని కనకలత నవ్వింది . ఒక్క క్షణం ఆగి “అయినా పిల్లలకి ఆ పాటలు ఎందుకు నేర్పుతారండి . పట్టుమని పదేళ్లయినా ఉండని పిల్ల హార్మనీ ముందు కూర్చుని — సారసాక్ష —నేరమేమి —మరు బాధ కోర్వ జాల అని సాగదీసుకుంటూ పాడటం ఎబ్బెట్టుగా ఉండదా ? అంతటితో ఆగదు ఈ గీతం . మగువను , ఈలలనను , ఈ సొగసును చేకొనరా

కోరిక లింపొంద అంటూ చాలా చాలా ఉంటుంది . ఆ పిల్లలకి అర్ధం తెలియదు కనుక సరిపోయింది

కనకలత భావం తెలిసాక వసుంధర కూడా ఆమె నవ్వు తో జత కలిపింది . కనకలత దగ్గర సెలవు తీసుకుని వసుంధర బయటకు వచ్చింది . ఆమెను ఆలోచనలు స్థిరంగా ఉండనీయడం లేదు . ఆపాట , ఆ కీచుగొంతు , తనను కల్లోల పరచిందని తెలియడానికి పదిహేను రోజులు పట్టింది . ఆరోజు ఎందుకు అలా జరిగింది అని ప్రశ్న వేసుకుని సమాధానం వెతకడం లో మునిగి పోయింది . ఎందుకు అన్న ప్రశ్న మనిషిని రికామీ గా ఉండనీయదు . ఎందుకు అనవసరంగా ఆలోచించడం అనుకున్నది కానీ ప్రశ్నస్థిమితంగా ఉండనీయడం లేదు

పరధ్యానం ఎక్కువ అయిందని భర్తా పిల్లలూ అనడం మొదలు పెట్టారు . గాలి మార్పు కోసం ఎటైనా ఒక నాలుగురోజులు వెళదామా అని భర్త అడిగాడు . మన్సులోపల కల్లోల సముద్రం ఉండనీయడం లేదు . లాభం లేదు అనుకుని భర్తకు తెలియకుండా ఒక సైక్రియాట్రిస్టు దగ్గర అపాయింట్మెంట్ తీసుకుంది

“మీరు బాగా మీ మనసు పొరలలోకి వెళ్లి చూడండి . ఆ “రార … వేణు .. గోప .. బాల ” పాట తో మీకేమైనా సంబంధం ఉంటే బయటపడుతుంది . ఒకవేళ మీ వల్ల కాకపోతే హైప్నటైజ్ చేద్దాం “అన్నాడు డాక్టర్

ఆ రోజు రాత్రి వసుంధర కి సునాయాసంగా నిద్ర పట్టింది . ఆమె నిద్రలో వెనక్కు నడచి వెళ్ళిపోతోంది . పెళ్లైన కొత్తలోకి ,

యవ్వనంలోకి , బాల్యంలోకి

సవతి తల్లి . రెండో పెళ్లి చేసుకున్నందుకు పరితాప పడే తండ్రి. ముగ్గురు అక్కలు , వాళ్ళ మధ్య మరో మధ్యవయసు మహిళ

మరి అమ్మ

కొడుకు కావాలని ఉబలాటం ఆమెకు . ముగ్గురూ వరుసగా ఆడపిల్లలే పుట్టారు . వసుంధర కడుపులో వున్నప్పుడు మగబిడ్డే పుడతాడని ఆమె ఆశ పడింది . మగ నలుసు అని పదే పదే కలవరించింది . వసుంధరను మగపిల్లాడి లాగే పెంచుదామని భర్త చెప్పినా ఆమె సమాధాన పడలేదు . మీరు ఆపరేషన్ చేయించుకోకండి , నేను అందుకు సిద్ధం కాను . మనకు మగపిల్లాడు కావాలి . మరీ నిరాశ ముంచెత్తి నేల మీద కూలబడి పోయి సన్నటి కీచు గొంతు తో “రార … వేణు .. గోప .. బాల ” పాడుతూ ఉండేది అమ్మ

కళ్ళలో నీళ్లు . గొంతు లో జీర .

అదేపాట . అమ్మ గొంతు నుండి కీచుగా వస్తోంది . పాటంతా పాడి అమ్మ కళ్ళు ఒత్తుకుంది . ఉయ్యాలలో పిల్ల వంక ఒక్క క్షణం ఆప్యాయంగా , మరో క్షణం లో అసహనంగా చూస్తోంది . పసిపిల్ల ఏడుపు మొదలు పెట్టింది

“పలు మారు … గారవముగా …నిన్నే

పిలిచిన పలుకవు … అలుగకురా ”

అమ్మ గొంతు . పసిపిల్లను ఒడిలోకి తీసుకుంటోంది . నెల నెలల పిల్ల వసుంధర రెప్ప వాల్చకుండా అమ్మ పాట వింటోందీ . ఆత్రం గా తల్లి వొడిలో చేరి పాలు తాగుతోంది . దుర్భరమైన రోగం తో తీసుకుంటూ కూడా అమ్మ ఆ పాట పాడటం మానలేదు . “రార … వేణు .. గోప .. బాల ” పాట పాడుతూనే అమ్మ ప్రాణాలు వదిలింది . పట్టు తప్పిన నెలల పిల్ల ఏడుపు ఎక్కువ చేసింది

నిద్ర లేచిన వసుంధర కి ఏమి జరిగిందో తెలియదు

ఏ బంధమో “రార … వేణు .. గోప .. బాల “పాట లా మారి వసుంధరను కల్లోలం చేసిందా ? కొడుకు కావాలి , కొడుకు కావాలి అని పరితపించిన ఆ తల్లి మళ్ళీ స్త్రీ గానే పుట్టి మళ్ళీ అదే పాట సాధన చేస్తోందా? సంకల్పం అంత బలీయమైనదా ? కోరిక అంత గాఢమైనదా ? అమ్మ చనుబాలు స్పర్శ తప్ప మరేమీ తెలియని వసుంధర ను అమ్మ అనే బంధం మళ్ళీ అమ్మను గుర్తించేట్లు చేసిందా . బంధాల మధ్య వుండే ఒక అవిచ్ఛిన్నత , ఒక తత్వ ధార అజరామరమా ?

ఎన్ని ప్రశ్నలు . వేసుకుంటే వేసుకున్నన్ని . జవాబులు వెతికితే మీ ఓపికున్నంత

ఈ కథను శ్రీ విరించి అనే కలం పేరుతొ ప్రసిద్ధులైన ఎన్ .సి రామానుజాచార్యులు . ఆగస్టు 2006 నవ్య వార పత్రికలో ప్రచురించబడింది . తరువాత శ్రీ విరించి ఏడవ కథా సంపుటి పడి లేచే కడలి తరంగాలు లో చోటు వెతుక్కుంది . ఒక చిన్న వ్యాఖ్య , ఒక చిన్న సంఘటన ద్వారా విశాలమైన ఆలోచనకు దారులు తీసే గొప్ప కథలు ఎన్నో శ్రీ విరించి రాశారు . శ్రీ విరించి కథానికలు “Metaphysical Epiphanies” అని మునిపల్లె రాజు గొప్ప ప్రశంశ ఇచ్చారు . శ్రీ విరించి కథలు మీ దాహార్తిని కచ్చితంగా తీరుస్తాయి 

*