రెక్కలతోనే గిజిగాడి కబుర్లన్నీ!

అందం వస్తువులో కాదు, వ్యక్తి కళ్లలో ఉంటుందనేది జగమెరిగిన సత్యం. ఆ సత్యానికి నిలువెత్తు రూపం జయతి లోహితాక్షన్. ప్రతి ఆకులోనూ ప్రతి తూలికలోనూ సౌందర్యాన్ని వీక్షించగలగడం మాత్రమే కాక, తాను చూసిన అందాన్ని ప్రపంచానికి కూడా చూపాలన్న తపన వున్న విశ్వప్రేమమూర్తి జయతి. రండి, ఆమె దృష్టికోణాన్ని మనమూ పంచుకుందాం…

సారంగ ఛానెల్ లింక్:

శ్రీనివాస్ బందా స్వరంలో – జయతి లోహితాక్షన్ ‘గిజిగాడు’

*

విశాఖపట్నంనుండి పూడిమడకకు అనకాపల్లి మీదుగా బస్సులో ప్రయాణిస్తున్నాను. చెరుకుతోటలో కరెంటు తీగలకు గిజిగాడు పిట్టలు గూళ్ళు కట్టుకున్నాయి. గిజిగాడు పక్షులతో నాకున్న పరిచయం తక్కువ. అసలే లేదు. వాటిని దగ్గరగానైనా ఇప్పటికీ చూడలేదు. చెరుకుతోటలో వాటి గూళ్ళు చూశాక నిలువలేక పోయాను. వచ్చే ఆదివారందాకా నేను ఆగవలసిన పని లేదు. ఉద్యోగం మానేశాను కాబట్టి.

తెల్లవారి పొద్దున్నే విశాఖపట్నంనుండి అనకాపల్లి  బస్సెక్కాను. అనకాపల్లిలో దిగి అచ్యుతాపురం వెళ్ళే ఆటో ఎక్కి చెరుకుతోట కనబడగానే ఆటో అతన్ని ఆపమని చెప్పాను.

ఏప్రిల్ నెల తొలి రోజులు. అయినా ఆ దారిలో ఎండ పడలేదు. రోడ్డుకి ఇరువైపులా పెద్ద పెద్ద దిరిసెన చెట్లు దారికి నీడ పడుతున్నాయి. చెట్ల తొర్రల్లోని రామచిలుకలు సందడి చేస్తున్నాయి. మైనాలు చెట్టుమీదినుండి చెట్టుమీదికి ఎగురుతున్నాయి. తాటాకు పాకల్లోనుండి బెల్లం ఉడుకుతున్న వాసన ఉండుండీ గుప్పుమంటున్నది.  ఒక పాక పక్కన కాలిబాటలోనికి తిరిగాను.

ఎక్కడికంటూ చూశారు పాకలో వున్నవాళ్ళు. గిజిగాళ్లను చూడడానికన్నాను. సంతోషంగా దారి చూపించారు. వాళ్ళ తోటలో ఆ గూళ్ళు ఉండటం వారికి గర్వంగా ఉన్నట్టుంది. ఈ కాలంలోనూ మంచు కురుస్తున్నట్టుగా ఉందక్కడ.  లేత యెండ పైర్లమీద పరుచుకుంటూ వుంది. చెరుకు ఆకులమీద గుమికూడిన మంచుబిందువులు మెరుస్తున్నాయి. సరైన సమయానికి వచ్చారన్నాడు తోట రైతు. అందుకనే తెల్లవారడంతో విశాఖపట్నంలో బయల్దేరాను.

గట్టు మీదికెక్కబోయాను.

కరెంటు తీగలుంటాయి చూసుకొని నడవమన్నాడు అతడు. పాములుంటాయని చెప్పాడు. గూళ్ళున్న చెరుకు మడికి ఇంకా నీళ్ళు పారించలేదన్నాడు.

వచ్చేముందు ఈ ఆలోచన రాలేదు నాకు. నీళ్ళు పారించి ఉంటే మడిలోకి దిగటం కష్టమయ్యేది. పక్షుల్ని దగ్గరగా చూడటం వీలుపడేది కాదు.

చెరుకు పైరు మూడడుగుల ఎత్తు పెరిగింది. చెరుకుతోట ఈ పక్కంతా కోలాహలంగా ఉన్నది. తోటమీద కరెంటు తీగలకు వేలాడుతూ ఉన్నాయి పదుల సంఖ్యలో గిజిగాడు (Baya Weaver) గూళ్ళు. నా అలికిడికి గూళ్లలో ఉన్నవన్నీ గోలగోలగా అరుచుకుంటూ దూరంగా ఎగిరిపోయాయి. గట్టుమీద కూర్చొని అవి తిరిగిరావడంకోసం వేచి చూస్తున్నాను. కాసేపటికి ఒక్కొక్కటీ తిరిగొచ్చాయి. వాటి వెనక గుంపులుగా అన్నీ వచ్చేశాయి. కొద్దిగా అవతల కొన్ని పక్షులు, కేవీ లైన్ మీద వాలాయి.

గూళ్ల మధ్యనున్నవన్నిటికీ మెడకిందా మెడపైనా నలుపురంగు, తలపైన కిరీటంలాగా పసుపుపచ్చని పొడ. ఆ పసుపువన్నె పుప్పొడిని తలపిస్తుంది. పొద్దుటి ఎండలో అది మరింత మెరిసిపోతూ ఉంది. ఆ రంగు చూస్తుంటేనే మకరందాన్ని అందుకోకముందే మత్తెక్కినట్టుంది నాకే.

కేవీలైనుమీద వాలి వున్న వాటిది లేతరంగులు. పలచటి, చిక్కటి గోధుమరంగులు కలిసి వున్నాయి. పక్షుల్లో ఆకర్షణీయమైన రంగులుండేవి మగవి కనుక గూళ్ళు కడుతున్నవి మగపక్షులు, కేవీ లైన్ మీద వాలినవి ఆడపక్షులు.

అప్పుడప్పుడూ చెరుకు ఆకులని చల్లగా మెల్లగా విసురుతున్నది గాలి. ఎప్పుడో ఒక మిడత వాలుతూ ఎగురుతూ చిట్ మన్న చప్పుడు, దూరంగా చిలుకలు మైనాల గొంతులు వినిపిస్తున్నాయి. తిరిగి అక్కడంతా చిట్ చిట్ చీ.. చిట్ చిట్ చీ.. (chit chit cheeeeeeeee…) శబ్దాలతో నిండిపోయింది.

గిజిగాడు పక్షుల భాష. చెప్పలేని సందడిగా ఉన్నది. గూళ్ళు నిర్మించే వేడుక జరుగుతున్నది. ఎంతో హడావుడి చేస్తున్నాయి.

చూస్తుంటే గిజిగాళ్లు రెక్కలతో ఎక్కువ మాట్లాడుకుంటున్నాయనిపించింది.

గూళ్ళు కడుతున్నవన్నీ ఎక్కడివక్కడ చేస్తున్న పనిని ఆపేశాయి. ఒక్కటిగా రెక్కలు ఆడించాయి. అదెంతోసేపు జరగలేదు. మళ్ళా గిజిగాళ్లు గూళ్ళు కట్టడంలో లీనమైనాయి.

కొన్ని పొడవాటి గడ్డిపోచల్ని పట్టుకొని వచ్చి వాలుతున్నాయి. ఏ పోచని ఎక్కడ దూర్చాలో ఏ కొసని ఎక్కడినుంచి లాగాలో గూడు చుట్టు చుట్టు తిరిగి పోచల్ని దూర్చుతున్నాయి, లాగుతున్నాయి.

ఎన్ని గడ్డిపోచలు అవసరమైనాయో, ఎన్నిసార్లు ఆ గూడు చుట్టూ తిరిగాయో, లోపల గుండ్రటి గదిలాంటి ఆకృతి  ఎట్లా వచ్చిందో నాకు ఆశ్చర్యంగా ఉంది. చెరుకుమడిలోకి చేరుకొని మరింత దగ్గరగా వాటిని చూడాలని ఉంది. నేను కదలడంతో గూళ్లల్లో పక్షులన్నీ ఎగిరిపోయినాయి. ఒకటీ రెండూ మిగిలాయి. గూళ్లకు సమీపానికి చేరుకునేందుకు నాకు అవకాశం చిక్కింది. మడిలోకి చేరుకోగలిగాను.

ఇప్పుడు నేను దాదాపుగా గూళ్ల కింద ఉన్నాను. చెరుకుతోటలో కలిసిపోయిన నన్ను అవి ఇక పట్టించుకోలేదు.

కొన్ని గడ్డిపోచలతో ఇప్పుడిప్పుడే నిర్మాణం మొదలైంది ఒక గూడు. గాలికి జరిగిపోయినట్టుంది. ఎగిరొచ్చిన గిజిగాడు గూడు జరిగిపోయింది తెలుసుకుంది. తీగమీద గూడుకి అటు ఒకసారి ఇటువైపొకసారి వాలి ముక్కుతో ఒక గడ్డి పోచను పట్టుకుని మునుపటి స్థానంలోకి లాగింది. అక్కడున్నవి ఎక్కువ సగం అల్లిక పూర్తయిన గూళ్ళు. శీతాకాలం మనం తలకి తొడుక్కునే ఊలు టోపీ ఆకారంలో ఉన్నాయి.

ఒక గిజిగాడు తాను అల్లిన గూటిని ఒకసారి పరీక్ష చేసుకున్నది. ఇంకో గూటినుండి పోచని లాగి అల్లింది. మరోసారి సరిచూసుకొని తీగమీద వాలి రెక్కలను ఆడించింది. కేవీ లైనుమీదినుంచి ఆడపక్షి ఒకటి ఎగిరొచ్చింది. గూటిలో వాలి ఊయలలాగా ఊగి చూసుకుంది. లోపలంతా పరీక్షగా చూసుకుంది. గూడు చూస్తుంటే బాగుంది. ఆడపక్షికి కూడా నచ్చినట్లుగా ఉంది.

కొన్ని గూళ్ళు గొట్టం ఆకారంలో ప్రవేశ ద్వారం నిర్మాణంలో ఉన్నాయి. మరికొన్ని పూర్తయ్యాయి.

ఎక్కడి పక్షులక్కడే మరొక్కసారి ఆగిపోయి అన్నీ రెక్కలు విప్పి ఆడించాయి. రెక్కలు కదులుతున్న ఒకటే చప్పుడు. లయగా కదిలాయి. అంతా కలిసికట్టుగా చేస్తున్న నాట్యంలా అనిపించింది. గాలిలోని మార్పుగా అర్ధమైంది. దానికి ప్రతిస్పందిస్తున్నాయి. క్షణంసేపే సాగుతుందిట్లా. ఎందుకిలా జరుగుతోందో తెలియదు. మళ్ళా ఎప్పుడిట్లా జరుగుతుందో ఊహించలేకపోతున్నాను.  గిజిగాళ్లు వాటిల్లో ఆవేకాదు. ఎక్కడో మరెవరితోనో కూడా సంభాషిస్తున్నట్టున్నాయి. ఏం చెప్తున్నాయి?!

కాకి వొచ్చి వాలింది. గిజిగాళ్లన్నీ ఎగిరిపోయాయి. గూడు గూడునీ వెతికింది కాకి. గూళ్లల్లో ఏమీ దొరకలేదు. పూర్తయిన గూళ్లల్లో గుడ్లు పిల్లలున్నా గూట్లోనుంచి వాటిని అందుకోవడం కాకికి చేతకాదు. పాములొక్కటే దూరగలవేమో. కరెంటు తీగలమీదికి అవి కూడా పాకలేవు.

ఒక లేత రంగుల గిజిగాడు (ఆడ) నోట్లో పచ్చటి పురుగుని ఎత్తుకొని వచ్చింది. దాని నోట్లోనుండి లాగేసుకోబోయింది మరో ఆడపక్షి. ఇంకో గూటిలో పోచలు కాజేయడం, ఒకరి నోటిలో ఆహారం మరొకరు కాజేయడమూ అయివుంటుంది.

దగ్గరలోనున్న గూడులోనికి కెమెరా ఫోకస్ చేశాను. లోపలి వైపు అక్కడక్కడా మట్టి అతికించబడి ఉన్నది. గాలికి గూళ్ళు మరీ ఊగకుండా బరువుకోసమై ఉంటుంది.

చెరుకుతోటలో నా వెనక మడిలో అలికిడైంది. ఎవరివో మాటలు వినిపిస్తున్నాయి. నేను వచ్చి చాలాసేపైంది. మడిలోనుండి వెనక్కి తిరిగి వాళ్ళను పలకరించాను. చెరుకుతోటలో కలుపు తీయడానికొచ్చారు వాళ్ళు. పక్షుల్ని చూద్దామని వచ్చానని చెప్తూ మళ్ళా గట్టుమీద కూచున్నాను.  ఇక్కడ కూర్చున్నా నాకవి కనిపిస్తున్నాయి.

ఎక్కడో ఏ గట్లమీదనో గడ్డిపోచలు ఎత్తుకొస్తున్నాయి. కొన్ని పురుగుల్ని పట్టుకొస్తున్నాయి. గూళ్ళు అల్లుతున్నాయి. సగం అల్లి ప్రదర్శనకు పెడుతున్నాయి. వచ్చి పరీక్షించుకోమంటున్నాయి. ఎవరూ మెచ్చనిది వదిలిపెట్టి కొత్తగా గూడు మెచ్చి తీరేలా అల్లుతున్నాయి. వాటిల్లో అవి మాట్లాడుతున్నాయి. వీస్తున్న గాలితోనూ ఎండతోనూ పైరు పంటతోనూ మాట్లాడుతున్నాయి. అక్కడి గాలిలో దివ్యత్వం నిండి ఉంది. అక్కడినుండి వెనక్కి రావాలనిపించలేదు. గిజిగాళ్ల తలల మీద ఆ పసుపువర్ణంలో నేనెట్లా ఆనాడు నన్ను నేను కోల్పోయానో వివరించి చెప్పలేను. అక్కడ నేను విన్నదీ చూసిందీ ఎప్పటికీ వర్ణించలేను. మాటలు వెతుక్కుంటూ ఇప్పటికీ ప్రయత్నిస్తూనే ఉన్నాను…

విశాఖపట్నం, 2013