దేశభక్తి కూర్చి, గురించి….

    ఇది యాకూబ్ రాసిన కవిత. ఈ సారి ఈ కవితలోని లోతుపాతుల గురించి మాట్లాడుకుందాం.

26-2-2001, ప్రజాశక్తి

ప్రత్యేక సంచిక ‘ గమనం’

(యాకూబ్ గారి కవితా సంపుటి ” సరిహద్దురేఖ” నుంచి)

————————————————–

అనాదిగా ఈ దేశంలో హిందూ ముస్లింలు కలిసిమెలిసి సఖ్యతతో ఉన్నారు. ఈ సఖ్యత వందలాది సంవత్సరాలుగా ఇక్కడి ప్రజల జీవనవిధానంలోనూ, సంస్కారంలోనూ ముఖ్యమైన భాగంగా కొనసాగింది. భారత రాజ్యాంగం లౌకికవాదస్ఫూర్తికి పట్టం కట్టింది. ప్రజలందరికీ సమాన హక్కులు కల్పించింది శాంతియుత సహజీవనానికి బాటలు పరిచింది. అయితే గత కొన్ని దశాబ్దాలుగా హిందూ ముస్లింల మధ్య నెలకొన్న ఈ సఖ్యతకు గండికొట్టే విధంగా రాజకీయాలు కొనసాగుతూ ఉండడం గమనిస్తున్నాం. మతతత్వశక్తులు బలం పుంజుకున్నాక జరిగిన బాబ్రీ మసీదు విధ్వంసం, గుజరాత్ దారుణ మారణకాండ వంటి ఘటనలు ఈ దేశంలో మైనారిటీలైన ముస్లింలను అభద్రతా భావంలోకి నెట్టేశాయి. వారిని తీవ్ర ఆందోళనలకు గురిచేశాయి.

“దేశభక్తి కూర్చి, గురించి” అనే ఈ కవిత ఈ నేపథ్యంలోంచి వచ్చిన కవితగా భావించవచ్చు. ఈ కవితలోని నువ్వు – హిందువుకు, నేను – ముస్లింకు, మనం – ఇరువురికీ ప్రాతినిథ్యం వహిస్తున్నాయి. హిందూ ముస్లింల మధ్య నెలకొన్న సుహృద్భావాన్ని గుర్తుచేయడం, జరిగిన పరిణామాల పట్ల ఆందోళననూ ఆశ్చర్యాన్నీ వ్యక్తం చేయడం ఈ కవితలో ఒక ప్రధానమైన అంశం. కవి తన భావాల్ని ఇలా కవితాత్మకంగా వ్యక్తం చేస్తున్నారు:

“ఎదురెదురైతే ప్రేమగా పలకరించుకున్నాం

ఒకే గాలిని పతంగాలమై పంచుకున్నాం

ఒకే నీటిని నల్లాల్లోంచి ఒంపుకున్నాం…

పీడకలలు వచ్చినప్పుడల్లా ఒకేలా దుఃఖించాం

ఆకాశం తలనిమిరినప్పుడల్లా ఒకేలా తడిశాం

మీ నెత్తురు నా నరాల్లోకి ప్రాణమై ప్రవహించింది

నా గజల్ నీ సంగీతమై ఉప్పొంగింది

సరిగమలు, జానపదాలు ప్రతిగుండెమీంచి రాగాలై ఎగిశాయి

అల్లారఖాలు, బిస్మిల్లాఖాన్లు, పండిత్ రవిశంకర్ లు, భీంసేన్ జోషీలు

ఒకే రాగపు బిడ్డల్లా కలిసి మెలిశారు

ఇప్పడిదేమిటి!

నిల్చున్న నేలమీద నీదోరాగం, నాదోబాణీలా

నిప్పుల్ని దోసిళ్ళలో పట్టినట్టు

బాధను భరించలేక పోతున్నాం

జీవన రేఖల కటూఇటూ

నువ్వూ నేనూ తుపాకులమయ్యాం”

చరిత్రను వక్రీకరించడం, అసత్యాలను ప్రచారం చేయడం, తద్వారా ప్రజల మధ్య విభజనరేఖలను సృష్టించడం ఈ మతతత్వశక్తులు చేసిన పనులు. ఈ విషయాలను కవి ఇలా ప్రస్తావిస్తున్నారు:

“పచ్చి అబద్ధాల్ని నిజాలుగా మనమే పదే పదే నమ్ముతున్నాం

అదే నిజమని వాదిస్తున్నాం

పేరులోనో, ఉండే వీథుల్లోనో, పుట్టే ఇళ్ళలోనో

వేరువేరు గీతలుగా మారిపోతున్నాం”

మైనార్టీలను స్వదేశం పట్ల ప్రేమలేనివారిగా చిత్రీకరించడం వారికి తీవ్రదుఃఖాన్ని కలిగిస్తున్న విషయం. కవి, ఈ దేశభక్తి అంశాన్ని ప్రముఖంగా పేర్కొంటూ అసత్య ప్రచారకులకు ఇలా శక్తివంతంగా బదులు పలుకుతున్నారు:

‘సారే జహాసే అచ్చా’ అని

ఈ నేలని పూజించిన వాడిలో

‘మా తుజే సలాం’ అని తలవంచి మొక్కినవాడిలో

కాశీ విశ్వేశ్వరుడి ముంగిట మైమరిచి

షెహనాయి విన్పించిన వాడిలో

ఇంకా ఏ దేశభక్తిని వెలికితీయను.

ఇదే విషయమై ఈ కవి ఆగ్రహ స్వరంతో—

“ఈ భూమ్మీద చెట్లను తొలగించలేనట్లు

ప్రాణవాయువులాంటి నా దేశభక్తి నెవరూ తొలగించలేరు

దేశభక్తి ఎవడి దొడ్లోనూ పెంచుకునే

పెరటిమొక్క కాదు

విధానాలు నిర్ణయించడానికి

నిజానికి, దేశభక్తి గురించి మాట్లాడినప్పుడల్లా

ద్వేషాన్ని ఎదురుగా నిలబెట్టారు”..

పైన ఉటంకించిన కవితా పంక్తులతోపాటు,

— విరిగిపోతున్నాను/నాలో బీటలు వారుతున్న దేహం

— ఆ మండుతున్న మంటల్లోంచి మీ కోసం నిప్పులు తెచ్చాను/ పరీక్షించండి/ చేతనైతే చల్లార్చండి

— నా దేహాన్ని కోల్పోలేనట్లు నా దేశాన్ని ఎవరికోసమో కోల్పోలేను… వంటి శక్తివంతమైన వ్యక్తీకరణలు కవిత్వ పాఠకులను ఒకపట్టాన వదిలి పెట్టవు.

ఈ దేశంలో పుట్టి పెరిగిన ముస్లింల ఆలోచనలను మనోభావాలను ఆవేశాన్ని ఆగ్రహాన్ని ఈ కవిత తీవ్ర స్వరంతోనూ ధీర స్వరంతోనూ పలికింది… ఈ కవితకు నేటికీ ప్రాసంగికత ఉండటం విచారకరం.

*