దారివ్వండి..పక్కకు తొలగండి

హైదరాబాద్ పేరు వినంగనే పెయి పులకరిత్తది. దేన్నెైనా తన బాహువుల్లో పొందికగా అమురుకోగల, తల నిమరగల గుణమున్న నగరమిది. గుండెకాయ అసొంటి నగరం కుతికెల దాక మునిగినంక ఎవలకూ మొసమొర్రలేదు. ‘మూసీ’ ఒక నది పేరని ఎప్పుడో యాదిమర్శినం. మంచినీటిని అందించే దాని గొంతులో విషం నింపిన వైనాన్ని ఆరాతీయకుండానే వదిలేశినం. మురికి కాల్వగా పేరు మార్చబడిన మూసీ నది ఉదంతం నేటి (2020, అక్టోబర్ 14) వరదల నేపథ్యం నుండి   మాట్లాడుకుంటున్నం. “నీళ్ళంటుకున్నాయ్” కవిత దాని చరిత్రను గుర్తుచేస్తూనే ప్రకృతి సమతుల్యత ప్రాధాన్యతను నొక్కి చెప్తుంది.

*

*

ఒకప్పుడు విన్నది..యిప్పుడు చూడడం రోమాంచిత పర్వమే కానీ ఇదొక మహావిషాదం. 112 ఏండ్ల కిందట 1908 సెప్టెంబర్ 26, 27, 28 తేదీల్లో (అప్పటి నిజాం ‘మీర్ మహబూబ్ ఆలీఖాన్’ ఏలుబడిలో) అత్యధికంగా 16 సెంమీ వర్షపాతం నమోదు కావడంతో మూసీ నదికి వరదలొచ్చినయి. ‘అఫ్జల్, ముస్సాలం జంగ్, చాదర్ ఘాట్’ వంతెనలు కూలిపోవడం, ఇరవై వేల ఇండ్లు నేలమట్టం అవడం, పదిహేను వేల మంది గల్లంతవడం జరిగింది. మోక్షగుండం విశ్వేశ్వరయ్య సమర్పించిన నివేదికను అనుసరించి విపత్తు నిర్వహణ కార్యక్రమాలకు బీజం పడింది. మూసీ వరదనీటి ఉధృతిని తగ్గించడానికి ఉస్మాన్ సాగర్ (1920), హిమాయత్ సాగర్ (1927)ఆనకట్టలు కట్టడం జరిగింది. అయితే రాచరిక పాలన అంతమై ఆతర్వాత్తర్వాత వలసాధిపత్యపాలన కొనసాగిన క్రమంలో పాలనావ్యవస్థ పనితీరు మూలంగా నగరంలోని చెరువులు, కుంటలు మాయమై ఇండ్లు మొలవడం ప్రారంభమైంది. ఇదే ఇప్పటి వరదనష్టానికి కారణమైంది.

*

కవి ‘మనిషి’ స్వార్థం గురించి మాట్లాడుతాండు. తన సుఖసంతోషాల కోసం ప్రకృతిని పీడించిన తీరును నిరసిస్తున్నడు. నదిని ఆక్రమించుకుని అన్యాయం జరిగిందని లబోదిబోమంటున్న జనాన్ని చూస్తే నవ్వొస్తుంది. తప్పు తమది కాకపోయినా ఫలితం అనుభవిస్తున్న అమాయకుల పక్షమే నిలబడాల్సి వుంటుంది. కొందరి స్వార్థప్రయోజనాల కోసం వ్యవస్థను భ్రష్టు పట్టించిన తీరుపై దుమ్మెత్తిపోయాలనిస్తుంది. కానీ ఇప్పుడేం చేయగలం? పెరిగిపోతున్న జనాభాకు నదులేం ఖర్మ సముద్రాలు కూడా కబ్జాకు గురవుతాయనిపిస్తుంది. ఇది నది తన అస్తిత్వాన్ని నిలుపుకున్న సందర్భం. ఎవల జాగలకు ఎవలు సొచ్చుకొచ్చిండ్లో కవి తేటతెల్లం జేశి చెప్తున్నడు. ఇది నీళ్ళ ముచ్చట. రేపు గాలి, ఎల్లుండి నేల తన ఉనికిని కాపాడుకుంటుందని ప్రకృతిని తెర్లు తెర్లు జేశిన మనిషికి పట్టే గతేంటో ఒక అంచనా వేసుకొమ్మంటుందీ కవిత. ఒక హెచ్చరిక లాంటి ముగింపు ఒళ్ళు దగ్గర పెట్టుకుని మసలుకొమ్మంటుంది. మరోవైపు మన భద్రతావ్యవస్థను వెక్కిరిస్తుంది.

**

కవితలోని టోన్  కొంత సాధారణీకరణగా, నర్మగర్భంగా నిర్ధిష్టతను దాచుకొని వినాశకారకులను లక్ష్యంగా చేసుకుని కొనసాగుతుంది. అంతిమంగా ప్రకృతిని నాశనం చేస్తే ఫలితం అనుభవించాల్సిందేనని బోధిస్తుంది.

*