వ్యక్తుల్లో చలనం ఎలాగో రావాలి!

ఇక నుంచి నిర్మొహమాటంగా రాయదల్చుకున్నాను.

మన తెలుగు విమర్శకులు నా గౌరవాన్నీ ఆదృతినీ ఆర్జించలేకపోయారు. నేను రాసే రోజుల్లో సి.నా.రె ను నాకు తెలిసిన సాహితీమిత్రులు ఎవరూ చెప్పుకోతగ్గ కవిగా పరిగణించేవారుకారు (ఆయనకు జ్ఞానపీఠ పురస్కారం రాక ముందు నుంచే). అయినా, అచ్చులో ఆయన పేరు చాలా కనిపించేది. ఆయనకు శిష్యగణం మెండుగా ఉండేది, యూనివర్సిటీ లోపలా, బయటా కూడా. ఆయన రాసిన “కర్పూరవసంత రాయలు” వంటి ఛందోకవిత్వం బాగున్నా, వచనకవిత్వం తేలిపోయేది (విశ్వంభర కూడా).

అయితే మన పత్రికల పేజీల్లో ఈ విషయం ఆయనకు నిక్కచ్చిగా చెప్పినవారు లేరు. “నలుగురు కూచొని నవ్వేవేళల” మాత్రం అంతా ఒకేమాట అనుకునేవారు. ఆనాటి నుంచి నాకు ఈ అవార్డుల కథలంటే నవ్వుతాల విషయం అయిపోయింది. కవులకు ప్రోత్సాహం గుర్తింపూ ఉండాల్సిందే. నేను అవార్డులకు (అవి ప్రభుత్వం ఇచ్చినాసరే) ఫక్తు వ్యతిరేకిని కాను. ఏదో బాధ! తెలుగు కవిత్వానికి తెలుగు దేశాల బయట ఏర్పడ్డ పేరెటువంటిదనే ప్రశ్న నన్ను తొలిచేసేది, ముఖ్యంగా ఉద్యోగార్థం బెంగళూరు వచ్చాక. అజంతాకు అవార్డు వచ్చిందంటే కారణం నాకు తెలిసిన తెలుగు పండితులొకరు పూనుకొని అజంతా పేరు రికమెండ్ చెయ్యడమే. అయితే, సార్త్రే (Jean Paul Sartre) అంతటివాడు ఏకంగా నోబెల్ బహుమతినే తిరస్కరించి చిరస్థాయిగా నిలబడ్డాడు. ఇది అందరికీ కరదీపిక కావాలి.

కవుల్ని ప్రోత్సహించడానికే కాబోలు చేకూరి రామారావుగారు ఆంధ్రజ్యోతిలో చేరాతలు మొదలుపెట్టారు. ఆరోజుల్లో ఆయన కవుల్నెంతమందినో ప్రోత్సహించారు (ఆ లిస్ట్‌లో నేనూ ఏదో కనిపించాను). కానీ వాటిని విమర్శ అనడం కష్టం. అవి మంచి సమీక్షలు. “అందరి తప్పుల్నీ మన్నించే తండ్రి లాంటి వారు” అని వేగుంట మోహనప్రసాద్ ఆయన్ను అభివర్ణించారు. అది నిజం.

అసలు ఏ కవికైనా తను మెచ్చే సాటికవి పొగడ్తకన్నా గొప్ప అవార్డు ఉండదు. “కవిత్వం ఒక ఆల్కెమీ దాని రహస్యం కవికే తెలుసు” అని తిలక్ అన్నాడంటే ఊరికే అన్నాడా? రాసినవాడికే రాయడమంటే ఏమిటో తెలుస్తుంది. విమర్శ అంటే సమ్యక్‌దృష్టితో చారిత్రకావగాహనతో సమకాలీన సమాజం ప్రతిఫలించినదిగా ఏ రచననైనా చూడగలగడం. ఇది కేవలం ప్రోత్సాహకవాక్యాలతో ఆగదు. మంచికవుల్ని సద్విమర్శకులెన్నగలరు, సద్విమర్శకులెన్నిన కవులు కాలపరీక్షనెదుర్కొని నిలబడగలరు.

మంచి poem చదివితే కడుపునిండా భోజనం చేసినట్టుండాలి. నాకెప్పుడూ ఈ మినీకవితలూ నానీలు వగైరాలు ఎప్పుడో ఎక్కడో quote చెయ్యడానికి ఒకటో రెండో మినహా ఏవీ ఆనలేదు. వాటిని పట్టించుకోవడం మానేశాను. వాటిపై చర్చ ఈ వ్యాసంలో ఉండదు.

అస్తిత్వవాదం బలంగా తెలుగులో వేళ్ళూనుకోకముందు ఇప్పటి లబ్ధప్రతిష్ఠులైన కవులకు సొంతగొంతు అనేది ఉండేది. ఈ వాదాల మాయాజాలంవల్ల కాబోలు చాలామంది తమతమ కులప్రాంతాలనూ genderనూ దాటి బయటపడలేక, ఫక్తు రాజకీయ కవిత్వమే రాశారు. అదీ నినాదస్థాయికి దిగువగా పెట్టిన కేకలవంటి మాటలే రాశారు. ఒక్క సమకాలీన విమర్శకుడైనా వీటిని ప్రశ్నించాడా?

కవిత్వం ముందు కవిత్వం కావాలి. ఈ రాజకీయ సోది కథలరూపంలోనూ కరపత్రాలరూపంలోనూ మరేదో ప్రక్రియరూపంలోనూ రావచ్చు. అలా కాలేదే! కవులనుంచి పాఠకప్రపంచం ముందు ఆశించేది కవిత్వాన్నే. నేను రాసిన ఈ రచన అసలు కవిత్వమేనా అని ప్రశ్నించుకోకుండా ఇందులో “అస్తిత్వఘోష” ఉందిలే అని సమాధానపరుచుకుంటే మిగిలేది అందరికీ తెలిసిన అస్తిత్వపు identity యే, అందర్నీ కదిలించే కవిత్వం కాదు. కవిత్వం అనే మాటలోనే ఏదో ఆకర్షణ ఉంది. కనుక ఆ శీర్షికే అందరికీ కావాలి.

కవితను కాకుండా సంతకాన్ని మాత్రమే చూడడం తెలుగులో తొలినుంచీ ఉంది. ఈమాట ఒకానొక సందర్భంలో వేగుంట మోహనప్రసాద్ నాతో అన్నారు. ఇదేమిటి అనే ప్రశ్న కన్నా ఇదెవరు రాశారు అని దిగువన పేరు చూసి, తరువాత కవిత చదువుతారు. ఇటువంటి ధోరణులు ప్రబలి ఇప్పుడు ఎవరి పాఠకులు వారికే అనే స్థాయికి దిగజారాం. మొదట్నుంచీ కవిత్వానికి ఆదరణ తక్కువే. “Only poets read poets” అన్నాడు వేగుంట నాతో ఆ కాలంలోనే. ఇప్పుడు poets అనే మాటకూ విశేషణాలు జోడించాలేమో! ఏ కులమతప్రాంతాలకు చెందిన కవులకు ఆయా కులమతప్రాంతాల కవులే పాఠకులయ్యారు. ఇది పరిధి కుదింపు. ఇంత చెప్పాను కనుక నన్ను మీరు “సొంతగొంతున్న లబ్ధప్రతిష్ఠులు” లేరా అనడిగితే ఓ ఒకరిద్దరి పేర్లు చెప్పగలను. అది ఎవరికివారు తెలుసుకోగలరు కూడా!

దీనికి పరిష్కారమా? నాదగ్గర దివ్యౌషధమో మంత్రదండమో లేవు. వ్యక్తుల్లో చలనం ఎలాగో రావాలి. నా మటుకు “సత్యం వద” (ఓ ఉపనిషద్వాక్యం) అన్నారు కనుక ఉన్నమాట చెప్పగలను. భగవద్గీతలో “యద్యదాచరతి శ్రేష్ఠః తత్తదేవేతరోజనః స యత్ప్రమాణం కురుతే లోకస్తదనువర్తతే” అన్నట్టు ఈ పనికి శ్రేష్ఠులు, పెద్దలు ముందు పూనుకుంటే మిగత అందరూ అదే చేస్తారేమో!

మళ్ళీ కలుద్దాం.

*