ఆత్మహత్యల కుట్ర వెనక కథ గొరుసు “గజ ఈతరాలు”

1956 తరువాత తెలంగాణ వ్యాప్తంగా అనేక  స్పిన్నింగ్ మిల్లులు అజంజాహీ మిల్లు, DBR మిల్లు, అంతర్గాం స్పిన్నింగ్ మిల్లు, సిర్పూర్ సర్ సిల్క్, పలు పంచధార పరిశ్రమలు, ఫిరంగుల ఫ్యాక్టరీ, రామగుండం ఎరువుల ఫ్యాక్టరీ, దక్కన్ ఐరన్ ఫ్యాక్టరీ, దక్కన్ గ్లాస్ ఫ్యాక్టరీ, A. P. Steels, HMT, ఆల్విన్ వాచ్ కంపనీ  లాంటి ఎన్నో చిన్న, మధ్య తరహా పరిశ్రమలు నిర్లక్ష్యానికి గురై, ఖాయిలాపడి మూతపడ్డాయి. తత్ఫలితంగా ఎన్నో కుటుంబాలు వీధిన పడి సంసారాలు కూలిపోయాయి. ఎంతో మంది నిరుద్యోగాన్ని భరించలేక ఆత్మహత్యలపాలయ్యారు. తెలంగాణ సమాజం ఇంత సంక్షోభానికి గురైనా ఈ తెర వెనుక కుట్రను చాలా తక్కువ మంది కథకులే పట్టించుకున్నారు. అట్లా తెలంగాణ జీవితాల నిండా పర్చుకున్న ఈ కనపడని హింసను కథలోకి ఒంపి అద్భుతమైన కథ రాసిన విశిష్ట కథకులు గొరుసు జగదీశ్వర రెడ్డి. ఆ కథ పేరే ‘గజ ఈతరాలు ’.  ఈ కథ ఆదివారం ఆంధ్రజ్యోతిలో 12 డిసెంబర్ 1999 లో ప్రచురింపబడింది.

తెలిసిన వారి పెళ్ళిలో భోజనం చేస్తుంటే అక్కడ అనుకోకుండా కనిపించిన విమల టీచర్ పూర్ణమ్మ బావిలో దూకి ఆత్మ హత్య చేసుకుందని చెప్పేసరికి కథకుడు తింటున్న జాంగ్రీ ఒక్కసారి చేదెక్కిపోతుంది. షాక్ తగిలినట్టు నమలడం ఆపేసి ఆమెకేసి అలా చూస్తుండిపోతాడు. పూర్ణమ్మ బావిలో దూకి చనిపోయిందంటే అతనికి నమ్మ బుద్ధి కాదు. ఎందుకంటే ఆమె గజఈతరాలు. కొన్ని వందల మందికి ఈత నేర్పిన వనిత. ఏటికి ఎదురీదే మనస్తత్వం. జీవితాన్ని మొండి ధైర్యంతో ఎదుర్కోగలదు. అలాంటి పూర్ణమ్మ ఎంతలోతైన బావిలోనైనా ఈదుకొచ్చింది కానీ కన్ను తడవకుండా సంసారాన్ని ఈదలేక ఆత్మహత్య చేసుకుంది.

కొడుకు పుట్టిన ఆరునెళ్లకే భర్త కూలి పనికి బళ్ళారి పోయి అక్కడే ఇంకొకరితో కలిసి కాపురం పెట్టేసరికి పూర్ణమ్మ ఇక భర్త రాడని కొడుకు రాజు తోడిదే లోకంగా బతుకుతుంది. ఎంత కష్టమున్నా వాడికి చదువు చెప్పించి పెద్దవాడిని చేస్తుంది. తాను చదువుకున్న చదువుతో కొడుకు ఒక వాచ్ కంపనీలో ఉద్యోగం సంపాదించుకుంటాడు. కొన్ని రోజులు బాగానే జరుగుతుంది. ఇంతలో పూర్ణమ్మకు గుండె రోగం వస్తుంది. ESI కార్డుతో తల్లిని దవఖానలో చూపిస్తాడు. కానీ దురదృష్టం కొద్ది కంపెనీ ఖాయిలా పడి మూత పడుతుంది. రాజు మరో ఉద్యోగం కోసం ఎక్కడెక్కడో తిరుగుతాడు కానీ ఎక్కడా పని దొరకదు. పిల్లలకు కాన్వెంట్  ఫీజులు కట్టలేక, ఇంటి కిరాయి కట్టలేక, తిండి గింజలు కొనలేక రాజు నానా తిప్పలు పడుతుంటాడు. “సర్కారు నౌకరో, సర్కారు నౌకరో అంటని సస్తి సర్కారు నౌకర్ల మన్నువడ నడిమిట్ల నౌకరి దీసిరిగదనే ముండకొడుకులు. ఊర్ల యాడ కష్టం జేస్కున్నా  గింత బువ్వ దొరుకుతుండె” అని ఏడుస్తూ పూర్ణమ్మ కొడుకు దగ్గర ఉండలేక ఊరికి వచ్చేస్తుంది. ఊరికి వచ్చిన పూర్ణమ్మ ఎవరితో మాట, ముచ్చట లేకుండా తనలో తానే కుంగిపోతుంది. నా కొడుకు నౌకరీ దీసిరి, నా కొడుకు బతుకుల ఇంగుళం పోసిరి, నా కొడుకు నోటికాడి బుక్కను గుంజిరి అని మనాదితో కుమిలిపోతుంది. చివరికి ఏ అర్ధ రాత్రో లేచి రెండు కాళ్ళకు రెండు బండ రాళ్ళను కట్టుకొని బావిలో దూకి బలవంతంగా ప్రాణం తీసుకుంటుంది.

కథకుని బలమంతా ఎక్కడ దాగుందంటే ఇందులో చెప్పిన కథ చారెడు. చెప్పకుండా వదిలేసింది బండెడు. కథంతా ఒక పల్లె పరిమళంతో నిండి పోయి ఒకనాటి తెలంగాణను మన కళ్ల ముందుంచుతుంది. సంసారపు బండిలో ఒక గీరె విరిగిపోయినా బతుకుపోరులో పూర్ణమ్మ దాన్ని ఒక్కెద్దుతోనే లాక్కుపోతుంది. వ్యవసాయ కూలిగా, మేస్త్రి దగ్గర మాల్ అందించే మనిషిగా, పండ్లు అమ్ముకునే చిరు వ్యాపారిగా, ఇవేవీ కుదరనప్పుడు అడవికి వెళ్ళి కట్టెలు కొట్టుకొచ్చి అమ్ముకుంటుంది. ఒకనాడు అడవిలో కట్టెలు కొట్టుకొని వస్తుండగా చౌకీదార్ల కళ్ళలో పడి వాళ్ళ నుంచి తప్పించుకోవడానికి నానా యాతన పడుతుంది. ఎందుకంటే చౌకీదారు గొడ్డలి లాక్కుంటే మళ్ళీ కొనడం చాలా కష్టమైన పని అని ఆమెకు తెలుసు. కథ వెంట నడుస్తుంటే ఎన్నెన్నో దృశ్యాలు మనల్ని ఉక్కిరిబిక్కిరి చేస్తుంటాయి.

నడుముకు కిరోసిన్ డబ్బా, మునగ బెండు కట్టి పిల్లలకు ఈత నేర్పడం, వెన్నెల రాత్రుల్లో రకరకాల ఆటపాటలు, పొడుపు కథలు విప్పడం, అత్తా కోడళ్ళ పంచాయితీ, తారు రోడ్డు మీద ఎడ్ల బండ్లలో తరలి పోతున్న కర్బూజ, పుచ్చ కాయల్ని దొంగిలించడం, కాళ్ళకు పల్లేరుగాయలు కుచ్చుకోవడం, వాగు నీటి చెలిమెల తియ్యదనం… ఇలా ఎన్నో జ్ఞాపకాల పూవులు మనసును ప్రకృతి ఒడిలో ఊయలలూగిస్తాయి.

నిజానికి పుట్టిన ప్రతీ జీవి ఏదో ఒకనాడు తనువు చాలించక తప్పదు. కానీ బతికినన్ని రోజులు ఎంత ఆత్మ గౌరవంతో బతికామన్నది చాలా ముఖ్యమైనది. ఈ కథ తెలంగాణలోని నిరుద్యోగ సమస్యను చాలా ప్రతిభావంతంగా చర్చించిన కథ. ఉద్యోగాల లేమి అప్పుడే కాదు ఇప్పటికీ అలాగే ఉంది. స్వాతంత్ర్యం వచ్చి ఎన్నేండ్లు జరిగిపోయినా, ఎన్ని ప్రభుత్వాలు మారినా ఉపాధి కల్పన అనేది దేవతా వస్త్రం మాదిరిగానే జీవితాలను ఎద్దేవా చేస్తుంది.

పూర్ణమ్మ పాత్ర రూప కల్పన కథకుని కథా సామర్థ్యానికి ఒక మచ్చు తునక.  కథ పూర్ణమ్మ చుట్టే నడిచినా మన చుట్టూ కూడా ఎంత ముళ్ళ కంచె నిర్మితమై ఉందో అర్థం అవుతుంది. ఒక నిప్పుల వాన దేహాన్ని సాంతం తొలుస్తుంది. పైగా కథలోని ఎన్నో సంఘటనలకు కథకుడు ఒక సజీవ సాక్షి. కాబట్టి కథ చదువుతుంటే మనం కథలో ఉండం. మనం కూడా కథకునితో పాటు వనపర్తికి వెళ్ళి ఆయా ప్రదేశాల్లో అదృశ్యంగా సంచరిస్తుంటాం.

“భోగం దాని బొడ్డు సుట్టె ఎన్నియల్లో

సోమిరెడ్డి పాపి కండ్లు ఎన్నియల్లో…” లాంటి బొడ్డెమ్మ పాటలతో పాటు

“చెక్క వచ్చి చెంప దగిలే నా సామి

సెప్పరాని దుక్కమొచ్చే నా సామి…” లాంటి శ్రమైక జీవన సౌందర్యపు పాటలు మనసును ఏ తీరాలకో చేర్చి మురిపింపజేస్తాయి. వీటితో పాటు కథకుడు వాడిన అతి సహజాతి సహజమైన తెలంగాణ తెలుగు సొగసులైతే హృదయాన్ని పల్లీయుల వాకిట్లో నిలబెట్టి మన నాలుక మీద తేనె చుక్కలను ఒక్కొక్కటే వదిలి పోతాయి. ఈ కథలోని బలం వస్తువుతో పాటు భాష కూడా.  శైలీ, శిల్పాలు కూడా బాగా నప్పడం వలన పాఠకుడు ఏ మాత్రం గందరగోళానికి గురి కాకుండా నేరుగా కథను ఒరుసుకుంటూ సాగిపోతాడు.

ఈ కథ జిందాతిలిస్మాత్ లాంటి కథ. నొప్పితో పాటు, పరిష్కారాన్ని కూడా డిమాండ్ చేస్తుంది. ఎన్నిసార్లు గద్దెనెక్కామన్నది కాదు, ఎన్ని జీవితాలకు పిడికెడు మెతుకులు అందించాం? ఎన్ని ఆత్మహత్యల్ని నివారించగలిగాం? ఎన్ని బతుకుల్లో వెన్నెలలు పూయించామని  ప్రభుత్వాలు ఆత్మ విమర్శ చేసుకునేలా చేస్తుందీ కథ. నాస్టాల్జియాతో పాటు నాలుగు కాసుల మానవత్వాన్ని, యంత్రానికీ, మనిషికీ మధ్యనుండే అనుబంధాన్ని ప్రపంచీకరణ నేపథ్యంలో విప్పి చెప్పే కథ. నమ్ముకున్న నేల అకస్మాత్తుగా కాళ్ళ కింది నుండి జారిపోతే ఏ లోయలోకి జారిపోతామో అనుభవ పూర్వకంగా చెప్పిన కథ.

*